ДРЖАВНИТЕ ИНСТИТУЦИИ „НЕМИ“ НА БАРАЊАТА НА ГРАЃАНИТЕ – Над 300 жалби поради молкот на администрацијата

Добивај вести на Viber

Државни институции, општини, јавните претпријатија и судството се инситуциите против кои се поднесени најмногу поплаки заради непочитување на законскиот рок за обезбедување информација од јавен карактер. Најголем дел од поплаките се однесуваат на „молкот“ на инситуциите, за кои се поднесени над 60 проценти од поплаките до Агенцијата за заштита на правото на слободен пристап до информации од јавен карактер.

Иако притисокот за транспарентност и отчетност на државните институции се зголемува, сепак, и понатаму отсуствува целосна отчетност пред граѓаните. Ова го покажува Годишниот извештај за работата на Агенцијата за заштита на правото на слободен пристап до информации од јавен карактер за 2022 година. Агенцијата е задолжена за имплементација на законите од областа, а носи и решенија по жалбите доставени против институциите кои останале „неми“ на барањата на граѓаните и здруженијата.

Најголем дел од жалби се против државни институции на централно ниво -151, против општини -114, па следуваат јавни претпријатија и установи -18... 

-  Во текот на 2022 година, Агенцијата како вторстепен орган во управната постапка, постапи по 343 предмети, согласно своите надлежности, во законски предвидените рокови. По спроведени анализи и сумирани резултати впечатлив е фактот кој укажува на се уште пристутната, но секако неприфатлива, пракса, а тоа е дека најголемиот број од поднесените жалби до Агенцијата, односно 211 жалби, или 61,51 проценти се случаи во кои имателите на информации не постапувале по поднесени барања, во законски пропишаните рокови (20 дена по поднесено барање, или 30 дена доколку со барањето се бара обемна информација), односно поради „молчење на управата/администрацијата“. Агенцијата вложува големи напори за да го истакне значењето на проактивната транспартеност и објавувањето на информациите од страна на институциите – иматели на информации, а осбоено навременото постапување по барањата за информации од јавен карактер, односно се додека молчењето на управата, како на централно, така и на локално ниво, целсоно не биде елиминирано – се наведува во извештајот на Агенцијата.

Податоците покажуваат дека правото на слободен пристап до информации од јавен карактер во 2022 година, според поведени жалбени постапки пред Агенцијата, е искористено од здруженија на граѓани, невладини организации, како алатка за остварување на сопствените програми за работа, а со цел постигнување транспарентност на институциите и овозможување на остварувањето на јавниот интерес и тоа 92 жалби (26,82 отсто). Притоа најголем број поднесени жалби отпаѓаат на: Здружението на граѓани „Центар за граѓански комуникации“ – ЦГК од Скопје - 30 жалби, Граѓанската иницијатива „Охрид СОС“ – 18 жалби, Македонско здружение на млади правници – 14 жалби, Здружение за еманципација, солидарност и еднаквост на жените ЕСЕ – 13 жалби, Балканска истражувачка репортеска мрежа БИРН – 9 жалби, Здружението на граѓани „Фронт 21/24“ – 8 жалби.

Што се однесува пак до физичките лица, во текот на 2022 година, граѓаните најчесто се појавуваат како баратели на информации, односно како жалители, само во ситуации во кои посегнале по законските одредби на Законот за слободен пристап до информации од јавен карактер заради остварување на некои свои лични права и интереси, кои произлегуваат од други материјални закони, со кои се регулира различна правна материја.

-  Во најголемиот број случаи граѓаните законот го користат кога не се во можност да ги остварат своите права и да дојдат до за нив потребните информации и документи кои произлегуваат од матичните надлежности на институциите – имателите на информации кои не постапувале согласно закони со кои се служат при нивното работење и одлучување во одредена управна постапка. Исто така постоја случаи на жалбени постапки иницирани и од страна на адвокати, адвокатски друштва и правни лица, доставувани до Агенцијата со иста намена и со иста цел, а заради обезбедување на докази за одредена управна или судска потапка – појаснуваат од Агенцијата во извештајот доставен во Собрание.

Анализите кои ги прави Агенцијата покажуваат дека најголем дел од поднесените жалби се поради молчење на управата и тоа 211 жалби или 61,51 проценти. Потоа следуваат жалбите против решенија од иматели на информации 85 или 24,78 отсто, и трети се жалбите против одговор/известување од имателите на информации за што се поднесени 47 жалби или 13,07 отсто од вкупниот број.

Петранка Огнаноска

Фото: Pavol Svantner on Unsplash