ЕВЕ ЗОШТО ЕВРОПСКИТЕ ЕНЕРГЕТСКИ ГИГАНТИ СЕ ВРАЌААТ НА НАФТА:Речиси сите компании ги намалија инвестициите и очекувањата за одржлива енергија со јаглерод

Добивај вести на Viber

Пред пет години, нафтениот гигант „Шел“ си постави за цел да стане најголемата компанија за електрична енергија во светот, со Мартен Вецелаар, тогашен шеф за гас и нова енергија, предвидувајќи дека приходите од секторот за електрична енергија ќе се изедначат со оние од нафта и гас до 2030 година.

Друг нафтен гигант, БП, исто така презентираше план за транзиција пред четири години. Тогашниот извршен директор Бернард Лун вети десеткратно зголемување на инвестициите во зелена енергија, до 5 милијарди долари годишно до 2030 година, и предвиде проширување на капацитетот за производство на обновлива енергија за 20 пати, до 50 GW.

Прашање за компетентност

Двете компании ги игнорираа прашањата за тоа дали имаат конкурентни предности во обновливите извори на енергија. „Ние извршуваме и управуваме со некои од најголемите проекти во светот“, изјави Луни за Financial Times во 2020 година. „Не би потценил колку се релевантни некои од тие вештини.

Но, и двете ги напуштија компаниите, а по неколку години високи трошоци, сегашните менаџерски тимови на БП и Шел признаа дека можеби немаат толкава предност, ниту доволно силни биланси за да ги остварат своите цели во обновливите извори на електрична енергија.

Во меѓувреме, акциите на БП паднаа за повеќе од 16 отсто во 2024 година, додека на Шел паднаа речиси два отсто. Еден енергетски директор забележа како овие компании се „фатени во долината на смртта“ меѓу нивните традиционални акционери кои се наклонети кон фосилни горива и новите инвеститори фокусирани на климатските цели.

Шел, која инвестираше околу 11,8 милијарди долари во енергетскиот сектор од 2019 година, според истражувачката компанија Accela, го продаде својот бизнис со електрична енергија во Велика Британија, Холандија и Германија, се повлече од кинескиот пазар и неодамна ги информираше вработените дека нема да бара за нови проекти во офшор секторот за ветерна енергија.

BP, за која Accela проценува дека инвестирала 6,8 милијарди долари во енергија со ниска потрошувачка на јаглерод, објави претходно овој месец дека сега инвестира во офшор ветерни електрани заедно со јапонскиот партнер Jero. Со ова БП планира да ги преполови капиталните инвестиции во ветерниците до крајот на деценијата и да ги префрли идните долгови од билансот на состојба. Аналитичарите очекуваат БП да го намали или повлече својот таргет капацитет за обновливи извори од 50 GW на конференцијата на инвеститорите во февруари.

Додека BP и Shell засега остануваат посветени на соларната енергија, станиците за полнење електрични возила и трговијата со електрична енергија, нивното повлекување од офшор ветерот сугерира дека нивните потези се покажале поризични од очекуваното, рече Алон Кармел, раководител на секторот за ветер во PA Consulting. БП, на пример, плати висока цена за закуп на морското дно во близина на германскиот брег, а двете компании имаат проекти во САД, каде што администрацијата на Трамп сигнализира противење на офшор ветерни електрани.

Висок инвестициски банкар во енергетиката истакна дека офшор индустријата за ветер страда од висока инфлација во синџирот на снабдување и повисоки каматни стапки. „Тие погрешно веруваа дека нема да има инфлација во синџирот на снабдување, цикличност или промени во владината поддршка. „Сите три претпоставки се покажаа како погрешни“, рече банкарот.

Нафтените гиганти нема да изостанат од поширокиот сектор. „Тие имаа негативно влијание“, рече Џером Гиле, директор во Сноу, консултантска фирма за обновливи извори на енергија. Тој тврди дека компаниите како БП и Шел немале трошковна дисциплина на комунални услуги или помали програмери, дека преплаќале за средства и вршеле притисок врз синџирот на снабдување да успее. „Тогаш тие гласно се пожалија дека економијата не работи и со тоа го наруши угледот на секторот.

И другите европски нафтени компании ги преиспитуваат своите планови. Норвешкиот Equinor ја забави својата експанзија во обновливи извори на енергија и наместо тоа купи удел во данскиот специјалист за ветерни електрани Ørsted. Италијански Ени, која се занимава со биогорива и бензински пумпи, го продаде својот удел во новооснованите компании. Секторските аналитичари сметаат дека е многу тешко, речиси невозможно да се трансформираат.

Само 10% од сите инвестиции

Посочуваат дека се во сопственост на инвеститори кои преферираат нафтени компании, а доколку станат 50 отсто зелени, тогаш ќе бидат во сопственост на сосема друга група инвеститори. Речиси и да нема преклопување.

„Сегашните акционери продаваат кога ќе достигнат 20 проценти од зелените активности, а новите акционери не купуваат додека не достигнат 50 проценти. „Вака се создава долината на смртта“, објаснуваат аналитичарите. Во Европа, само TotalEnergies успеа да го премости овој јаз. Мудис неодамна го подобри кредитниот рејтинг на француската компанија, истакнувајќи го „подобрениот квалитет“ на нејзиниот бизнис откако ги намали трошоците за производство на нафта и изгради енергетски сектор со 14,5 GW обновливи извори на енергија.

Во меѓувреме, речиси сите други нафтени компании ги забавија инвестициите во проекти со ниска потрошувачка на јаглерод. RBC Capital Markets проценува дека инвестициите во технологии со низок јаглерод паднале на 10 отсто од вкупните капитални расходи во 2024 година за девет американски и европски нафтени компании, што значи „многу под очекувањата од пред неколку години“. Бизнисите со ниска потрошувачка на јаглерод се очекува да сочинуваат само седум отсто од заработката на БП до 2030 година, додека на Шел ќе падне на пет отсто.