ГЕРМАНСКАТА МАРКА ЈА САКААТ ПОВЕЌЕ ОД СОПСТВЕНАТА ЖЕНА: Германците не можат да ја заборават нивната поранешна валута

Добивај вести на Viber

Економско полетување и стабилност. Тоа се двете работи што Германците ги поврзуваат со нивната стара валута. Д-Марка влезе во историјата пред повеќе од 20 години. Но, во главите (и во срцата) на многу Германци таа се уште е присутна, пишува Дојче веле.

„Германците ја сакаат повеќе од сопствената сопруга“

„Германската марка е нешто што некои Германци го сакаат повеќе од сопствената сопруга“, вака тогашниот сојузен министер за финансии Тео Вајгел (ЦСУ) го опиша односот на многу Германци со нивната валута во октомври 1997 година. И иако Германците носат евра во своите паричници повеќе од 20 години, ознаката сè уште „живее“ во главите (и во срцата) на многу граѓани на Сојузна Република. Зарем една топка сладолед, за кој треба да платите по две евра, некогаш не чинеше едвај 30 фенига?

Д-марката беше симбол на германскиот економски бум по Втората светска војна. Брендот стана мит. Кога оваа валута беше воведена во западногерманските окупациски зони пред точно 75 години, на 21 јуни 1948 година, полиците на продавниците беа исполнети преку ноќ. Трговците ја извадиле робата од магацинот, стоката што ја чувале таму бидејќи едноставно повеќе не и верувале на претходната валута - германската Рајхсмарка.

Втората најважна валута

Во децениите што следеа, западногерманската марка стана втора најважна валута во светот, по американскиот долар. Но, тој голем „рез“ во 1948 година, односно преминот кон нова национална валута, беше истовремено и голем шок. Се „стопиле“ заштедите на бројните граѓани, за 100 рајхсмарки во штедната книшка се добиени само 6,50 нови марки. Но, платите, кириите и даноците едноставно беа префрлени во новата валута на основа 1:1. Секој граѓанин потоа добивал еднократна премија од 40 марки, а дополнителни 20 марки еден месец подоцна. Намалувањето на понудата на пари на пазарот беше основа за стабилна валута. Компензаторните продавници исчезнаа од црниот пазар, исто како и алтернативниот пазар каде плаќаа луѓето - цигарите.

Големиот тест на зрелост за Д-марката дојде само неколку децении подоцна, и тоа сосема неочекувано: „Ако дојде германската марка, остануваме, ако не, одиме кон неа!“ Така извикуваа жителите на тогашна ГДР есента 1989 година, падот на големите промени.

Уште пред политичкото обединување на Германија, D-Mark го замени GDR-Mark на 1 јули 1990 година. Курсот по кој се менуваше источната валута за западната - 1:1. Конкретно, тогашниот федерален канцелар Хелмут Кол (ЦДУ) инсистираше на брзо создавање на економска и монетарна унија - и покрај предупредувањата од Бундесбанката (германската централна банка). Проблемот беше што по воспоставувањето на Д-марката како официјална валута, планираната економија на ГДР се најде преку ноќ во турбулентните води на капиталистичкиот систем на пазарната економија.

И тогаш стигна еврото...

Единаесет години подоцна, на новогодишната ноќ 2001/2002 година, пристигна еврото. Новата европска валута ги замени марката, лирата, франкот, шилинзите и така натаму.

По првичната еуфорија следеше ненадејно отрезнување во Германија. Многу Германци го доживуваа еврото како „Теуро“ (игра со зборови што сигнализира дека сè поскапе со воведувањето на еврото, на пр. уред.) - без разлика што статистичарите и економистите тврдеа поинаку. Многу луѓе при користење на новата валута во продавници, кафулиња или фризерски салони имаа чувство дека марката е претворена во евра во сооднос 1:1. „Теуро“ беше прогласен за збор на годината во Германија во првата година по воведувањето на еврото.

Имаше и многумина кои предвидуваа дека заедничката валута со Италијанците и Грците некогаш ќе стане неконвертибилна, „мека“ валута на која пазарите нема да и веруваат. Тогашниот канцелар Кол бил свесен за скептицизмот, како што подоцна признал во едно интервју: „Многу веројатно ќе го изгубиме референдумот за воведување на еврото и укинување на германската марка“.

Која валута е постабилна?

Која валута на крајот се покажа постабилна? Дојче марка? Или еврото? Еврото! Во 25-те години од своето постоење, Европската централна банка (ЕЦБ) успеа да ја постигне целта, а тоа е просечна годишна стапка на инфлација од два проценти. Анкетите на Европската унија, исто така, покажуваат дека владата силно го поддржува еврото: повеќе од 80% од Германците и повеќе од 70% од граѓаните на Европската унија ја поддржуваат заедничката валута. Но, скептицизмот кон еврото не исчезна целосно, а сè уште има и такви кои копнеат по брендот. Поранешниот главен економист на ЕЦБ, Отмар Исинг, ја смета желбата за враќање на печатот за носталгија, како што рече во 2018 година: „Разгорува дискусијата за цената на половина литар пиво на Октоберфест во Минхен, и луѓето забораваат дека дури и во времето на печатот, цените растеа од година во година.