Која е крајната цел на САД во Венецуела? Три можни сценарија за Трамп и Мадуро

Добивај вести на Viber

Растеат очекувањата дека САД ќе тргнат по милитантен пат во Венецуела. Можно е следните американски напади да бидат насочени кон нови пратки со дрога или нелегални летови од венецуелско-колумбиската граница. Но, по неколку соборени бродови, прашањето е: која е крајната цел на Вашингтон?

Венецуелците кои се спротивставуваат на претседателот Николас Мадуро неодамна се разбудија со изненадувачки охрабрувачки вести: лидерката на опозицијата Марија Корина Мачадо е наградена со Нобелова награда за мир. Норвешкиот Нобелов комитет ја призна нејзината неуморна работа за враќање на демократијата во Венецуела, и покрај авторитаризмот на режимот на Мадуро.

На некој начин, наградата им оддава признание не само на Мачадо, туку и на милионите Венецуелци кои се желни за промени и кои се собраа околу неа пред претседателските избори во 2024 година. Нејзиното водство ѝ помогна на опозицијата да извојува убедлива победа на тие избори, според независно потврдени резултати - и го поттикна отпорот кога Мадуро отворено ги украде гласовите.

Сепак, изгледите за мирна демократска транзиција остануваат неизвесни. Мачадо има блиски врски со неколку членови на администрацијата на Трамп, вклучувајќи го и државниот секретар Марко Рубио. Но, откако Доналд Трамп повторно ја презеде функцијата во јануари, Белата куќа испрати мешани пораки за својата политика кон Каракас.

Администрацијата на Трамп првично изгледаше дека има попрагматичен, трансакциски пристап кон справувањето со Мадуро. Но, во последните месеци, нејзините активности станаа многу поагресивни. САД испратија голема поморска флота во Карибите во септември, велејќи дека операцијата имала за цел да се справи со кокаинот, фентанилот и другите дроги што течат низ Венецуела.

Досега, американските авиони бомбардираа најмалку пет цивилни бродови за кои се вели дека превезуваат наркотици. Демократските пратеници изразија загриженост за несанкционираните напади, во кои загинаа најмалку 27 лица.

Растеат очекувањата дека САД ќе заземат помилитантен пристап кон Венецуела.

„Деновите на Мадуро се одбројани“

По распоредувањето на американските сили во Карибите, Мачадо им рече на своите поддржувачи дека „деновите на Мадуро се одбројани“ и дека режимот е „завршен“. Многу Венецуелци, огорчени од годините репресија и економскиот колапс, сега шпекулираат кога, ако не и дали, Трамп ќе испрати маринци во нивната земја.

Во средата, Трамп потврди дека веќе ѝ наредил на ЦИА да спроведе тајни операции во Венецуела. Истиот ден, во интервју за CNN, Мачадо ги повика САД да помогнат во борбата против „војната“ на Мадуро.

Кога беше прашан дали Белата куќа размислува за напади врз цели на венецуелска почва, Трамп не ја исклучи можноста, велејќи само: „Па, ќе видите“. Во истиот говор, тој додаде: „Веќе имаме контрола врз морето, сега дефинитивно гледаме на копното“.

Можно е понатамошните американски напади да бидат насочени кон нови пратки со дрога или нелегални летови од венецуелско-колумбиската граница. Но, по неколку соборени бродови, се поставува прашањето: која е крајната цел на Вашингтон?

Три можни сценарија:

1. Востание во Венецуела

Првото сценарио би барало незадоволни членови на војската или опозициски протести, или комбинација од двете, да се кренат против Мадуро. Мачадо веќе ги повика безбедносните сили да „не се покоруваат“ во знак на признание за победата на опозицијата.

Таквото востание би можело да смета на американската логистичка, разузнавачка, па дури и директна поддршка од Карипската флота, но Вашингтон нема да го предводи главниот напад. Како и во 2019 година, кога САД го признаа Хуан Гваидо за „привремен претседател“ на Венецуела, Трамп сега би претпочитал да дејствува одзади.

Сепак, вистинското востание предводено од Венецуелците е малку веројатно. Мадуро брутално ја потисна опозицијата по минатогодишните избори. Мачадо е во бегство, кандидатот Едмундо Гонзалез избега од земјата, а преостанатата опозиција е поделена околу стратегијата - дали да учествува на локалните избори под контрола на режимот или да организира отпор. Безбедносниот апарат и тајните служби остануваат цврсто лојални на режимот.

2. Директен напад од САД

Второто сценарио би бил директен напад од САД. Вашингтон би можел да изврши превентивен напад врз венецуелските воени цели, проследен со атентати или апсења на врвни функционери, па дури и обид за апсење на Мадуро и негово изведување пред суд. Високи претставници на администрацијата на Трамп не ја исклучија таквата можност.

Сепак, постојат сериозни причини за скептицизам. Венецуела има способен систем за воздушна одбрана, барем на хартија: мрежа од S-125 Pechora, топови ZU-23-2, ракети Igla-S и неколку системи со долг дострел S-300VM Antey-2500. Сериозна американска операција прво би морала да ги неутрализира овие системи - што би значело отворен конфликт со венецуелската војска.

Таквата војна би била исклучително ризична. Може да ескалира во долготраен конфликт, дури и да се прошири во соседните земји. Венецуела има огромни количини оружје, активни колумбиски герилци и илјадници членови на прорежимски паравоени групи наречени „колективи“. Покрај нив, тука е и Боливарската милиција, цивилен корпус што Мадуро активно го обучуваше во последните недели.

Доколку Трамп не биде внимателен, едностраната воена акција би можела да ја претвори Венецуела во нова Либија - хаос само на три часа лет од Мајами.

3. Политички договор со Мадуро

Најверојатното сценарио, иако најмалку задоволувачко за Венецуелците, е дипломатски договор. Мадуро веројатно смета на тоа Трамп наскоро да прогласи победа по серија поморски напади.

Во септември, Мадуро му испрати писмо на Трамп во кое му понуди преговори. До неодамна, американскиот претставник Ричард Гренел одржуваше контакт со режимот со одобрение на Трамп.

Откако ќе стане јасно дека владеењето на Мадуро не е разнишано, Трамп би можел да се врати на прагматичен пристап - користејќи канали со Гренел за промовирање на американските интереси во енергетиката, миграцијата и регионалната безбедност, наместо едноставно „промовирање на демократијата“.

Евентуален нов договор би можел да биде јавен - како размената на затвореници од јули и дозволата на „Шеврон“ да работи во Венецуела - или таен, како постојниот договор според кој САД ги депортираат Венецуелците директно во нивната земја двапати неделно.

Секој договор со САД мора да се справи со политичката криза во Венецуела. Вашингтон треба да инсистира на ослободување на повеќе од 800 политички затвореници, како и на крај на репресијата врз опозицијата и граѓанското општество. Најважно, сепак, е враќањето на демократските институции.

Трамп не мора да почнува од нула. Уште во 2020 година, неговата прва администрација ја претстави Рамката за демократска транзиција, која предвидуваше заедничка преодна влада меѓу опозицијата и режимот, со постепено укинување на санкциите и слободни избори.

Трамп и Рубио сега би можеле да го „бришат правот“ од тој план и да го рестартираат - нудејќи постепен пат кон реформи, наместо илузија за „моментална промена на режимот“.

Сепак, секоја идна иницијатива мора да биде мерлива, временски ограничена и проверлива, бидејќи Мадуро постојано го користеше дијалогот за да купи време и да избегне притисок.

Фото: Принтскрин/Икс