Превенцијата како најдобар фармакоекономски модел

Често слушаме дека „превенцијата е подобра од лекувањето“, но ретко размислуваме за економските придобивки од оваа стара, едноставна мудрост. Во реалноста, превенцијата не само што ја подобрува здравствената состојба на населението, туку е и најисплатлив фармакоекономски модел. Во оваа колумна, ќе зборуваме зошто превенцијата треба да биде приоритет на секој здравствен систем па и на македонскиот.

Зошто превенцијата е најисплатлива?

Превентивните мерки го намалуваат ризикот од заболувања, што значи дека трошоците за скапи и долготрајни лекувања драстично се намалуваат. Инвестицијата во превенција значи помалку болнички денови, помалку лекови (читај трошоци на ФЗОМ и пациентите), и поголема продуктивност кај населението.

Превенција и хронични болести

Хроничните болести како дијабетес, кардиоваскуларни заболувања и карциноми се најголеми потрошувачи на здравствени ресурси. Навремено и редовно спроведување на превентивни мерки – здрав начин на живот, редовни прегледи, вакцинација и рана дијагностика – може значително да ги намали овие трошоци.

Инфо од пракса:

Студиите покажуваат дека за секое евро вложено во превенција, се заштедуваат од 3 до 10 евра во лекување на хронични и акутни заболувања.

Кои се најефективните превентивни стратегии?

Најуспешните и економски најисплатливи превентивни стратегии вклучуваат:

·  Вакцинација – спречува појава на сериозни и потенцијално фатални болести, и ефективно значајно го намалува нивниот морбидитет и морталитет.

·  Скрининг програми (особено за карциномите)– овозможуваат рано откривање на болести, кога лекувањето е многу поевтино и поефикасно. Така не само што се зголемува стапката на преживување туку и значајно се подобрува квалитетот и должината на животот.

·  Здравствена едукација – зголемување на свеста и промовирање на здрави животни навики кај граѓаните. Критична точка во Македонија имајќи го во предвид ниското ниво на здравствена (и друга) свест на мнозинството од населението.

Македонскиот контекст и неопходни промени

Македонија треба да ја подобри својата стратегија за превенција преку:

·  Дополнителни инвестиции во национални скрининг-програми – особено за рак на дојка, грло на матка, бели дробови, простата и дебело црево.

·  Посеопфатна и континуирана едукација за здрав начин на живот – преку јавни кампањи и образовни програми уште од претшколска и школска возраст и понатаму во работните организации.

·  Унапредување на вакциналниот процес – подобрување на стапката на вакцинација преку прецизна и транспарентна комуникација за ефектите и нус појавите, и поголема достапност на податоци за сите граѓани.

Превенцијата бара промена во размислувањето

Главниот предизвик кај нас е тоа што превенцијата бара промена во пристапот – од реактивен (лекување кога болеста веќе настанала) кон проактивен (спречување на болеста пред да се појави). Ова подразбира долгорочно планирање и инвестирање, нешто што здравствените системи честопати го избегнуваат поради краткорочни буџетски притисоци.

Заклучок

Превенцијата е многу повеќе од медицински концепт – тоа е суштински економски и општествен модел. Македонија треба сериозно да инвестира во превентивните здравствени мерки како најдобриот начин за одржлив и економски исплатлив здравствен систем. На овој начин, не само што ќе ги заштедиме скапоцените здравствени ресурси, туку и ќе изградиме поздраво и економски поактивно население.