ПРОЦВЕТАА: Еве што се се смени во оваа балканска земја

Добивај вести на Viber

Пред само една генерација, Романците чекаа ред за храна, а во главниот град Букурешт денеска повторно се формираат редици - но во нив веќе нема Романци.

На една улица украински бегалци стојат во ред пред центарот за дистрибуција на помош. Во друга линија, државјани на Непал, Бангладеш и други чекаат надвор од одделот за имиграција за да ги обноват дозволите за работа и престој.

Како и Италија во 70-тите, Романија е на работ на транзиција од земја на емигранти во земја на имигранти, пишува во својот извештај The Economist.

Романската економија, како што се наведува, бележи постојан раст цела деценија, а лани за 4,7 отсто. Во 2010 година БДП по лице, приспособен според цените, изнесуваше 53 отсто од просекот на Европската унија, а до 2021 година ќе се искачи на 74 отсто, пренесува Јутарњи лист.

Во меѓувреме, населението е намалено од 23,2 милиони во 1990 година на 19 милиони денес. Стапката на наталитет падна по револуцијата во 1989 година, а милиони граѓани емигрираа. Така, земјата сега се соочува со голем недостиг на работна сила.

Долга е попладневната редица пред одделот за имиграција во Букурешт. Ники, дадилка од Нигерија, вели дека би сакала да работи во ОК, но повеќе би сакала да живее легално во Романија отколку нелегално во Британија. Атарв, софтверски инженер од Индија и Нико, шанкер од Шри Ланка, не зборуваат романски, но тоа досега не им било пречка.

Одење кај „илегалците“ за подобра плата

Хотелите, баровите и рестораните се очајни за работници, но најголемиот недостиг на работна сила е во градежништвото.

Александру Бајкулеску, заменик генерален директор на градежната компанија Хидро Солт, има 350 вработени. Од нив 200 се странци, главно од Шри Ланка и Виетнам. Тие се регрутираат преку агенции, но романската бирократија е толку обземена од огромната побарувачка што многу од поканетите никогаш не пристигнуваат - завршувајќи во други земји, како што се Обединетите Арапски Емирати, неколку месеци пред да им пристигнат романските визи.

Бајкулеску им плаќа на работниците плата од 1.000 долари месечно плус соба и пансион, но до 40 отсто од нововработените заминуваат во рок од неколку месеци за да си ја пробаат среќата како илегалци во подобро платените земји.

„Не можам да го проширам бизнисот поради овие проблеми“, вели тој.

Според Моника Роман, академик која студира имиграција, романската бирократија е толку комплицирана што многу компании едноставно се откажуваат од увоз на нови работници. Наместо тоа, тие се обидуваат да ги привлечат оние што поголемите компании веќе успеаја да ги донесат. Многу работници, кои доаѓаат бегајќи од очајна сиромаштија, со задоволство прифаќаат каква било работа во странство.

Адријана Ифтајм, главен директор на Здружението на работодавачи на градежни компании, вели дека на овој сектор му требаат најмалку 100.000 нови работници до крајот на 2024 година.

Градежниците сакаат да одговорат на побарувачката за работа на инфраструктурата, која по пандемијата ја поттикнува ЕУ со средства од фондовите за реконструкција. Романија ќе добие 27 милијарди евра, од кои до 17 милијарди ќе одат за изградба, според Ифтајм.

Кога ќе се додадат други извори на финансирање од ЕУ, Романија би можела да добие повеќе од 80 милијарди евра до 2027 година. Странските работници, вели таа, се „решение кога нема друго решение“.

Во текот на 5 години – со 3.000 до 100.000 работни дозволи

Во 2017 година, Романија имаше квота од 3.000 дозволи годишно за работници кои не се членки на ЕУ. Тој број се искачи на 100.000 до минатата година, но многумина тргнаа по странските работници кои веќе беа во земјата.

Оана Тојју, член на парламентарната комисија за труд, вели дека иако на Романија и требаат странски работници како „брзо решение“ за проблемот со недостигот на работна сила, многу од оние што и се потребни на земјата се веќе таму, нејзините сопствени граѓани.

Меѓутоа, проблемот е што системот за социјално осигурување и казнените даночни правила ја прават бесмислена работа со скратено работно време за многу Романци, особено за мајките со мали деца.

Многу Романци сè уште емигрираат на друго место во потрага по подобра плата, но некои се враќаат дома.

Во меѓувреме расте бројот на Романци родени во странство. До крајот на 2022 година, во земјата имало 113.520 државјани кои не се членки на ЕУ, што е зголемување за 110 отсто за пет години. Имаше и 54.765 граѓани на ЕУ, 113.000 украински бегалци и околу 200.000 имигранти од соседна Молдавија - иако повеќето од нив имаат романско државјанство.

Мирчеа Мокану, кој ја предводи канцеларијата на ОН на Меѓународната организација за миграција во Букурешт, вели дека неговиот тим пресметал дека, без Молдавците, до крајот на деценијата во Романија ќе има 600.000 странци, што е голема и многу брза промена.