ЗЕМЈОТРЕС НА ПАЗАРОТ НА СТРУЈА: Во Европа од 600 на 1000 евра за мегават-час, во Хрватска за 30 отсто, во Србија нова цена од 1 септември

Добивај вести на Viber

Од септември почнува новото поскапување на струјата во Србија, за повеќе од 11 отсто. Во Хрватска од октомври се очекува второ поскапување годинава за 30 отсто. На пазарите во континентална Европа цената вчера за прв пат надмина 600 евра за мегават-час, а во Франција поради проблеми во нуклеарните централи надмина 1.000. Србија сѐ уште добро се држи, но имајќи предвид дека се дел од Европа, последиците и прелевањата се неспорни.

„Блиц Бизнис“ разговараше со директорот на српската берза за електрична енергија СЕЕПЕКС, Милош Младеновиќ.

- Што се однесува до прогнозите за цените, има порелевантни цени од пазарот на фјучерси, односно пазари кои практично служат за осигурување од нестабилност на цените. Засега показателите се дека за последниот квартал од годинава и првиот квартал од следната година очекуваат цени над 600 евра за мегават час. Ова е цената на пазарот на големо, затоа треба да се има предвид дека таа автоматски не се одразува на цената за крајните потрошувачи, за нив таа е повисока од производната цена, вели Младеновиќ.

Тој појаснува дека сегашните поскапувања на струјата се предизвикани од екстремно високата цена на гасот и лошата хидролошка состојба на целиот континент, а неговата важност ја потенцира особено за нивниот пазар.

Младеновиќ посочува дека покрај сите горенаведени причини, на зголемувањето на цените влијаат и проблемите во нуклеарните централи во Франција, што поради единствениот европски пазар влијае и на цените во другите земји. Тој посочува дека сега цените таму се над 1.000 евра. И покрај овие поскапувања, тој забележува дека Србија во моментов има среќа што е дел од Европа, бидејќи и е достапна струја.

Хрватите ги покачуваат цените за 30 отсто

Хрватските експерти неодамна ги анализираа цените на енергетските производи на пазарот, според кои ќе се формираат цените за домаќинствата за најосновните комуналии. Според тие предвидувања, од 1 октомври сметките за струја треба да се зголемат за 30 отсто.

Иво Милатиќ, државен секретар во Министерството за економија, пред два дена изјави дека оваа земја ја поминала магичната бројка со која е купена струја и дека е сосема очигледно дека се движи кон 600 евра за мегават час.

„Секој граѓанин нека погледне на берзата, ја поминавме магичната бројка, веќе стигнуваме 600“, рече тој.

Иако најавеното поскапување на струјата во Хрватска се предвидува да биде 3 отсто, поради растот на другите комунални претпријатија, се предвидува тој да биде уште поголем. Во маѓепсаниот круг на поскапувања, поради поскапувањето на струјата, влегува и поскапувањето на водата за 50 отсто, па пресметките за гасот покажуваат уште подрастичен скок, за цели 76 отсто.

Европа ги урива сопствените рекорди

Земјите ширум Европа планираат евентуален недостиг на електрична енергија оваа зима, при што некои размислуваат за рационализирање на снабдувањето со одредени индустрии за да се обезбеди задоволување на суштинската побарувачка.

Цената на струјата во Естонија се зголеми во средата на рекордни 682,05 евра за мегават час оваа година, објави државниот радиодифузен портал ERR.

Просечната дневна цена на струјата во естонската ценовна зона Норд Поул во средата се искачи на овогодинешниот рекорд од 682,05 евра за мегават-час. Максималната тарифа беше утврдена на 4 илјади евра за еден час, а цената на минималната беше 305,72 евра за мегават-час. Претходниот апсолутен рекорд на берзанските цени на струјата во Естонија беше забележан на 8 август, кога цената достигна 500,65 евра за мегават-час.

Покрај бројните фактори кои влијаеле на ова рекордно зголемување, главен е недостигот на електрична енергија на берзата. Ова за ERR го потврдила Ингрид Арус, раководител на одделот за продажба во балтичкиот регион на берзата Nord Pool. Како што рече и таа, моментално има недостиг на струја во балтичките земји, а иако се искористени сите можности за увоз на струја од Финска, Шведска и Полска, сепак тоа не било доволно - побарувачката е поголема.

Таа истакна дека во Естонија, поголемиот дел од блоковите на централата Нарва се на ремонт, додека во Летонија, каде вообичаено имало голем обем на производство на хидроенергија, нивото на водата во акумулациите нагло опаднало и снабдувањето со електрична енергија се намалило.

Германија во страв

Жителите на Германија може да останат без струја по исклучувањето на последните три нуклеарни централи на крајот на годината, објави неодамна германскиот весник Шпигел. Германската електрична енергија за следната година порасна за цели 11% до 530,50 евра за мегават-час на Европската енергетска берза АГ. Тоа означува зголемување од над 500% во изминатата година, главно поттикнато од потезите на Русија да го намали снабдувањето со гас.

На крајот на годината, последните три германски нуклеарни реактори ќе бидат затворени поради тешка енергетска криза. И веројатно би можеле да продолжат да работат без никакви проблеми - вели Шпигел. Од најавата произлегува дека работата на нуклеарните централи во Германија ќе стане нелегална од првиот ден на следната година.

– Секој кој ќе продолжи со работа на нуклеарните централи во Германија од 1 јануари 2023 година ќе биде кривично гонет. Во согласност со сегашната правна состојба, на последните три германски нуклеарни централи на првиот ден од новата година истекува таканаречената „енергетска лиценца за работа“. Единаесет години по Фукушима, реакторските единици Neckarvestheim-2, Emsland и Izar-2 мора конечно да се исклучат од електричната мрежа; не е важно што секој од нив може да произведе околу единаесет милијарди киловат-часови електрична енергија годишно - истакнува овој германски магазин.

Британија најавува исклучувања

Велика Британија прави планови за организирано исклучување на електричната енергија за индустријата и домаќинствата во текот на зимата, објави неодамна Bloomberg News, цитирајќи луѓе запознаени со плановите на владата.

Сметките за енергија, во Велика Британија, ќе скокнат на повеќе од 4.200 фунти (5.089 долари) годишно во јануари, или за 230 отсто повеќе во однос на минатата година.

Врз основа на најновите големопродажни цени на енергијата, се очекува ограничувањето на цената за најкористените договори за домаќинствата да се зголеми за 82 отсто во октомври, со што просечните годишни сметки за домаќинствата, и за гас и за електрична енергија, ќе достигнат околу 3.582 фунти, велат аналитичарите во Cornwall Insights. 

Многу добавувачи се борат да останат во чекор со нестабилните и рекордно високи цени на големо на бензинот, а повеќе од 20 од нив пропаднаа минатата година. Тие можат да надоместат дел од расходите преку повисоки цени на домаќинствата.

Србија ги зголемува цените во септември

Неодамна Советот на Агенцијата за енергетика даде согласност за поскапување на струјата за 6,5 отсто. Но, Владата тогаш донесе одлука со која цената на струјата за одредени домаќинства ќе ја зголеми значително повеќе од најавеното. Станува збор за зголемување на стимулативната такса за привилегираните производители, оние кои произведуваат струја од обновливи извори на енергија, од 0,437 динари на 0,801 динар за kWh (киловат час).

На овој начин, домаќинствата, особено оние кои имаат тенденција да трошат струја по поевтини цени, ќе плаќаат повеќе од 11,5 отсто за струја. Ако се претпостави дека тие домаќинства трошат до 350 kWh месечно и со тоа не се префрлаат во сината зона, туку остануваат во најевтината, нивната сметка за струја моментално изнесува околу 3.100 динари. Од септември истата сметка ќе изнесува околу 3.450 динари, т.е. тој ќе биде поголема за околу 11,3 отсто.

Од тие 3.450 динари, нешто повеќе од половина е трошок за потрошена струја, околу 15 проценти се трошоците на јавниот снабдувач, а остатокот се такси, акцизи и даноци.

Последен пат струјата за домаќинствата во Србија поскапе на 1 февруари минатата година, за 3,4 отсто. Агенцијата за енергетика на Србија тогаш го усвои барањето на ЕПС за корекција на цената на струјата и нејзината сегашна сума е 7,8 динари за киловат час. На овој начин просечните сметки за струја се зголемени за 122 динари, односно за потрошените 400 kWh изнесуваат околу 3.700 динари на месечно ниво.

Еден месец пред тоа имаше корекција на надоместокот за стимулација на повластените производители на струја на сметките на потрошувачите, од 0,093 динари за киловат потрошена струја на 0,437 динари, со што вкупниот пораст на електричната енергија изнесуваше околу 8 отсто.

Македонија утре ќе прогласи кризна состојба во енергетиката

Од 1 септември во земјава стапуваат на сила мерките за штедење.

Се очекува надлежните да прогласат кризна состојба во енергетиката утре, додека најавата е дека нема да има рестрикции во текот на зимата според планираното.

„Ако се оди според планот на ЕСМ, не очекуваме да има рестрикции. И, да не се случи некоја хаварија. Разговараме и со раководствата на министерствата во Србија и Бугарија за да нема запирање на прекуграничните капацитети како во 2009 година, за да нема проблем во делот на снабдувањето на потрошувачите на слободниот пазар, а тоа се поголемите компании кои прават трговија преку интерконекторите со соседите“, кажа Бектеши на заедничката прес-конференција со директорот на ЕСМ на која беа објавени мерките за штедење на електрична енергија.

Извор: блиц.рс