ЕКВАДОР И КРИМИНАЛОТ: Три клучни точки што го објаснуваат „внатрешниот вооружен конфликт“

Добивај вести на Viber

По објавата на претседателот на Еквадор, Даниел Нобоа, дека земјата е зафатена од „внатрешен вооружен конфликт“ ѝ нареди на војската да воспостави ред на улиците во земјата, откако вооружени лица упаднаа во телевизиската станица ТЦ во Гвајакил, вториот по големина град и економска престолнина на земјата, и ги зедоа нејзините вработени како заложници за време на пренос во живо.

Имаше упади на вооружени групи во универзитети и други јавни институции, како и грабежи во главниот град Кито.

Овие настани се случија откако претседателот прогласи двомесечна вонредна состојба кога избија серија инциденти во шест затвори, при што беа киднапирани полицајци, а водачите на двете најголеми криминални банди успеаја да побегнат.

Војниците се на улиците во неколку градови во Еквадор, а безбедносните сили се обидуваат да воспостават ред во неколку затвори каде осудениците зеле како заложници повеќе од 130 чувари.

Би-Би-Си анализира три клучни точки кои можат полесно да ја објаснат тешката криза на насилство и несигурност низ која минува Еквадор.

1. „Фито“ и моќта на бандите

Еквадор минува низ безбедносна криза која само се влошува, особено во последните три години.

Во 2023 година земјата го собори историскиот рекорд по број на убиства со 7.878 случаи, од кои само 584 се решени.

Земјата стана важен регионален центар за складирање, преработка и дистрибуција на дрога, зајакнувајќи повеќе од 20 криминални банди кои ги водат овие операции.

Тие банди, кои држат големи командни и оперативни центри во затворите, се поврзани со големите нарко картели во Мексико и Колумбија.

Некои од најпознатите се Чонерос, Лобос, Лагартос и Тигеронес и тие се одговорни за акти на екстремно насилство, во внатрешни конфликти или против владата, институциите или самото еквадорско општество.

Минатиот август изнајмените убијци го убија претседателскиот кандидат Фернандо Вилависенсио.

Ова злосторство сè уште е под истрага, но многу аналитичари го поврзуваат со подемот на овие банди.

„Ова и другите злосторства треба да извршат притисок врз политичките власти и да покажат дека извесно време, во голема мера, овие банди ја контролираат земјата“, објаснува еквадорскиот политички аналитичар Андрес Чирибога за Би-Би-Си.

Понатаму, тука е проблемот што, благодарение на парите од дрога, овие банди станаа широко распространети, а нивните пипала се проширија во секој агол на еквадорското општество, дури и во самите институции на општеството преку корупција.

„Важен фактор е продорот што го постигнаа на многу полиња, не само меѓу населението, туку и во самата полиција, и во вооружените сили“, објаснува овој политички аналитичар.

Само така може да се објаснат затворските бегства на нивните водачи, како Адолфо Масијас, попознат како „Фито“, минатиот викенд.

Шефот на Лос Чонерос во 2011 година отслужуваше 34-годишна затворска казна за организиран криминал, дистрибуција на дрога и убиство, кога ненадејно исчезна од затвор.

Додека „Фито“ беше во бегство, беа пријавени сериозни немири во најмалку шест затвори во Еквадор, при што неколку чувари наводно биле земени како заложници, додека друг мафијашки бос го искористил метежот за да избега - Фабрицио Колон Пико, шеф на Лос Лобос.

Овие настани го наведоа претседателот Даниел Нобоа да прогласи вонредна состојба на 60 дена.

2. Претседателот Нобо и реакцијата на неговиот избор

Даниел Нобоа ја презеде функцијата на 23 ноември.

Неговите најважни предлози, преку кои ја доби поддршката од мнозинството Еквадорци на изборите, се однесуваа на економијата и пред се безбедноста.

Иако се претставуваше како умерен политичар, далеку од агресивниот пристап на оние како Наџиб Букеле во Ел Салвадор, тој дефинираше мерки насочени кон слабеење на криминалните банди.

Тој вети дека ќе изврши притисок за фундаментални реформи во затворите, со систем на сегментација што ќе им овозможи на најнасилните и најопасните затвореници да бидат изолирани.

„Не го соблекувам панцирниот елек“, вели близок соработник на убиениот еквадорски политичар.

Неговиот последен предлог, кој неодамна се обиде да го спроведе, вклучуваше воведување пловечки затвори на бродови за да ги држат опасните криминалци подалеку од брегот, за да ги спречат да продолжат да работат од затворот.

Нобоа, исто така, сака да ја криминализира употребата на дрога во малопродажба, да создаде систем на порота за сериозни злосторства и да инвестира во технолошки напредок, како што се дронови и радари, за да го неутрализира организираниот криминал на патиштата и границите.

Со цел да им даде поттик на антикриминалните иницијативи, претседателот минатата недела ја изрази својата намера да распише референдум на кој гласачите ќе го легитимизираат воведувањето построги безбедносни мерки.

За многу аналитичари, намерите и предлозите на Нобоа беа важен поттик за реакцијата на бандите.

„Мафијата поврзана со дистрибуција на дрога реагираше за да покаже дека се способни да ја стават демократијата под опсада“, вели Цирибога.

Политиколози веруваат дека неодамнешниот декрет за вонредна состојба - воведен од претседателот по бегството на Фито и последователните немири - исто така придонесе за агресивниот одговор на бандите со преземање на телевизискиот канал.

„Се чини дека неговиот указ ја поттикна војната што ја водеа овие мафијашки групи“, вели тој.

Тој, исто така, тврди дека „Реакцијата на Нобоа беше без голема иновација, многу во согласност со поранешните претседатели Гиљермо Лас и Ленин Морено, сведена на демонстрација на сила; а реакцијата на овие групи беше: „Чекај малку, ние сме тие што владеат и тоа сега ќе ви го покажеме“.

3. Контрола на трговијата со дрога

Бандите, како Чонеросите, ги контролираат повеќето од осудените во затворите и практично управуваат со овие казнени институции и водат бизнис однадвор.

Во 2019 година, американскиот Стејт департмент процени дека една третина од колумбискиот кокаин поминува низ Еквадор пред да стигне во Северна Америка и Европа.

Во последниве години, важноста на оваа земја што се граничи со Колумбија и Перу (и двата важни производители) на меѓународниот пазар на дрога се зголемува.

Тоа најдобро се гледа во поголемото количество на конфискувани наркотици, во почестото откривање на лаборатории и пред се во експоненцијалниот раст на насилството.

Сè помоќните криминални банди, вклучувајќи ги Лобос, Чонерос и Тигеронес, имаат силни врски со нарко картелите.

Еквадорските криминални групи традиционално функционираат на фрагментиран начин, дејствувајќи во суштина како подизведувачи на странски криминални организации, пишува специјализираниот портал InsightCrime.

По демобилизацијата на Револуционерните вооружени сили на Колумбија (ФАРК) како резултат на мировниот договор со колумбиската влада, Еквадор доби поголемо присуство на меѓународниот пазар на дрога.

Дисидентските групи ФАРК и другите организации за шверц на дрога доведоа до децентрализирани синџири за производство и дистрибуција на кокаин, а тоа ги внесе еквадорските мафијашки групи во бизнисот.

Овие групи, кои дејствуваат особено на границата со Еквадор, во колумбиските департмани Нарињо и Путумајо, се во сојуз со мексикански картели и други европски организации, главно од Западен Балкан, кои одржуваат присуство во областа.

На овој начин, учеството на бројни криминални организации од различни земји создава еден вид територијален спор и зголемување на насилството во Еквадор, сметаат експертите.

Помеѓу овие организации, се издвојуваат два мексикански картели: Синалоа, за која се верува дека започнала операции со низок профил во Еквадор околу 2003 година со испраќање емисари, и Картелот на новата генерација на Халиско (CJNG).

Фото: Притнскрин/Твитер