ЕРДОГАН ВО НОВА НЕВОЗМОЖНА МИСИЈА: Како ќе се постави во конфликтот меѓу воинствениот Хамас и одмаздољубивиот Израел

Добивај вести на Viber

Откако се обиде да посредува меѓу Русија и Украина, турскиот лидер тргнува во нова безнадежна мисија, пишува Политико.

Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган беше фрустриран од неуспешните напори да посредува во руско-украинската војна. Но, по шокантниот масакр што го изврши Хамас во Израел, се појави нова можност тој да ја игра улогата на миротворец.

Додека глобалните сили, вклучувајќи ги САД и земјите од Заливот, се обидуваат зад сцената да го спречат ширењето на конфликтот меѓу Израел и Хамас, турскиот претседател е ангажиран во сопствената бурна дипломатија. 

„Разговарам со регионалните лидери, обидувајќи се да дознаам како можеме да посредуваме и да ја запреме оваа војна“, рече тој оваа недела, по разговорите со генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш и со рускиот претседател Владимир Путин. Тој разговараше и со израелскиот претседател Исак Херцог и со палестинскиот претседател Махмуд Абас, како и со египетските, либанските и катарските лидери.

Турската државна телевизија во средата навечер објави дека Турција го започнала преговарачкиот процес за ослободување на затворениците што ги држи Хамас во Газа. Постојат причини зошто дипломатскиот напад на Ердоган треба да се сфати сериозно, пишува Politico.

Ердоган долго време се обидува да ја изгради Турција како голема сила на Блискиот Исток преку градење економски врски низ регионот и со испраќање турски војници во северна Сирија. Тој неодамна успеа да ги подобри врските со Израел, не само со тоа што се сретна со премиерот Бенјамин Нетанјаху за прв пат на маргините на Генералното собрание на ОН во Њујорк минатиот месец.

Но, прашањето е дали Ердоган всушност е добро поставен за застрашувачката задача да посредува меѓу воинствениот Хамас и одмаздољубивиот Израел?

Многу набљудувачи мислат дека нападот од минатиот викенд ги уништи сите краткорочни изгледи за регионална стабилност, а самиот Ердоган предупреди дека војната нема да заврши само „за една или две недели“.

Еден висок турски функционер, кој доби анонимност да зборува отворено за чувствителни прашања, изјави за Политико дека „секоја посредничка улога во овој момент е невозможна мисија“. Тој додаде дека по терористичкиот напад на Хамас, во кој загинаа повеќе од 1.000 луѓе, Израел „веројатно ќе се држи настрана од каков било компромис“.

Регионалните аналитичари гледаат други пречки за успешна дипломатија.

Селин Наси, визитинг соработник во Европскиот институт на Лондонската школа за економија, укажува на уште една пречка: симпатиите на Анкара кон Хамас, кој Турција не го смета за терористичка организација, иако САД и ЕУ ја назначија како таква.

Наси рече дека „познато е дека владејачката партија на Ердоган обезбедува безбедно засолниште за лидерите на Хамас“ и дека тоа ја нарушува довербата меѓу Турција и Израел.

Таа, исто така, тврди дека Анкара одржува потопли односи со Хамас, кој владее со Појасот Газа од 2007 година, отколку со Фатах на Абас, кој владее над помалку радикализираните, окупирани територии на Западниот Брег.

„За време на владата на АКП, палестинската политика на Анкара се приближи до Хамас или релативно го фаворизираше Хамас пред Фатах во изминатите две децении, што наиде на критики не само од Израел, туку и од САД“, вели Наси.

До доаѓањето на АКП на власт во 2002 година, Турција традиционално имаше блиски политички и воени односи со Израел. Но, врските меѓу двете земји беа речиси прекинати во 2010 година, откако израелските војници упаднаа на Мави Мармара, турски брод кој се обидуваше да ја пробие блокадата на Газа, убивајќи 10 турски активисти.

Ердоган потоа се сврте кон Израел, нарекувајќи го држава-убиец. Палестинската кауза и е драга на исламистичката идеологија на Ердоган, која е основа на неговото дводецениско владеење во Турција.

Но, во последниве години, Турција се обидува да ги подобри односите во своето соседство - вклучувајќи го и Израел - притисок што се исплатеше со средбата Ердоган-Нетанјаху во Њујорк.

Пред Хамас повторно да го вознемири регионот со започнување напади во Израел минатиот викенд, двајцата лидери се согласија да организираат меѓусебни посети во блиска иднина, а беше објавено дури и дека Ердоган бил заинтересиран да се моли во џамијата Ал Акса во Ерусалим за да ја одбележи 100-годишнината од постоењето. Република Турција на 29 октомври.

Соли Озел, искусен политички аналитичар на Универзитетот Кадир Хас во Истанбул, забележува дека двете земји имаат заеднички интереси и дека Нетанјаху и Ердоган изгледа „заборавиле колку не им се допаѓаат“.

Двете земји, на пример, се сојузници на Азербејџан во неговиот спор со соседна Ерменија и му помогнаа да ја врати територијата за време на војната во 2020 година, пред минатомесечното брзо заземање на спорниот отцепен регион на етнички Ерменија Нагорно-Карабах.

„Заедничките интереси меѓу двете земји, како што се покажува со нивната директна или индиректна соработка на Кавказ, ги надминува личните разлики“, рече Озел. „Заеднички ривал за двајцата, иако имаат различни начини да се соочат со тој предизвик, е Иран.

Но, тој додаде дека Ердоган веројатно ќе заземе построг став кон Израел бидејќи човечките трошоци за војната се зголемуваат, а во четвртокот турскиот лидер ја нападна израелската опсада на Газа и одлуката на САД да испрати носач на авиони во областа.

„Не сакаме конфликтите да се шират во нашиот регион, наместо слепо да поддржуваме некого, ги повикуваме влијателните актери да ја намалат тензијата“, рече Ердоган.

Што се однесува до какво било влијание што Турција може да го има врз Хамас, Озел смета дека Хамас „ќе биде поприлагоден на сигналите што доаѓаат од Техеран“, каде што иранскиот режим со години ја поддржува палестинската милитантна група.

Наси, од ЛСЕ, додаде дека Израел повикува на јасна меѓународна поддршка за време на кризата.

„Израел сака да види каде стојат неговите сојузници и непријатели, исто како што тоа го направи администрацијата на Буш по 11 септември“, рече таа.

„Од оваа перспектива, се се сведува на тоа дали Израел ја гледа Турција како сигурен сојузник или не“.