Интервју Тони Стојановски: 90 отсто од новите штедни влогови се во денари!

Добивај вести на Viber

Во интервју за Фактор м-р Тони Стојановски, генерален директор за управување со ризици и член на Управен одбор, Стопанска банка АД – Скопје дава одговори на низа прашања поврзани со работењето на банката, но и за вкупниот банкарски амбиент во земјата. Банката во првите девет месеци годинава оствари нето профит од 13,3 милиони евра, со што останува на една од лидерските позиции во банкарскиот сектор.  Фактор: Вкупната кредитна задолженост во банките изнесува 3,6 милијарди евра. Според податоците, кредитирањето расте со забавено темпо во однос на проекциите и очекувањата на Народната Банка. Која е причината? Стојановски: Годината ја започнавме со кредитен раст од околу 5%, кој, во месеците што следеа полека забавуваше. Заклучно со септември 2013, остварениот кредитен раст на годишна основа изнесува 3,7% и покажува мало заживување во текот на третиот квартал. Ваквите стапки на раст на кредитирањето се должат, пред се, на многу ниските стапки на кредитен раст кај компаниите, кој, заклучно со септември изнесува само 0,6% на годишна основа, наспроти растот на кредитите кај населението каде имаме стапки на раст од околу 8%. Секако, овие движења се резултат на повеќе фактори при што како најзначајни би ги истакнал недоволната побарувачка за кредити која реално има можност да биде пресретната од банките како и зголемената претпазливост на банките во услови на повисоки ризици во опкружувањето. Притоа, потребно е да се направи разграничување помеѓу термините кредитен раст и кредитна активност на банките. Имено, банките секогаш се кредитно активни, што значи дека и при ниски стапки на кредитен раст, нови кредити се одобруваат за да се заменат кредитите кои достасуваат и се враќаат во банките. Значи постојано има вбризгување на нови пари во економијата. Се разбира нашата цел не е да се остане на постојните нивоа на кредитирање. Кредитирањето треба да расте, бидејќи економијата во целина треба да расте. Меѓутоа, растот мора да биде одржлив при што ризиците кои се преземаат денес не смеат да бидат манифестирани преку високи нивоа на нефункционални кредити во иднина кои носат трошоци не само за банките, туку трошоци за економијата во целина. Фактор: Во првите два квартали економијата испорача раст на БДП. Во исто време, гувернерот оцени дека НБМ ги создала сите услови за зголемување на кредитната активност. Како и колку банките ги следат овие сигнали? Стојановски: Да, Централната банка презеде повеќе конкретни мерки во насока на стимулирање на кредитниот раст, кои од наша страна се препознаени како позитивни и се вградени во нашите политики и секојдневното работење. Ова, заедно со веќе извесното излегување на Европската Унија од рецесија, поволните макроекономски трендови во Република Македонија, како и сигналите кои од крајот на јуни па наваму упатуваат на тренд на намалување на нефункционалните кредити, дава добра основа да очекуваме поинтензивна динамика на кредитна активност во периодот кој е пред нас, а со тоа и повисоки стапки на кредитен раст. РАСТЕ КРЕДИТИРАЊЕТО НА ГРАЃАНИТЕ Фактор: Кои кредити во текот на оваа банкарска година се најбарани од страна на граѓаните? Стојановски: Оваа година кредитирањето на граѓаните расте со стапка од околу 8%, што е значително над стапката на раст кај кредитите на компаниите. Стопанска банка АД - Скопје, како лидер во овој сегмент од кредитната активност на банките во Република Македонија, постојано ја збогатува широката палета на кредитни производи дизајнирани според потребите на нашите клиенти без разлика дали се наменски, сезонски или ненаменски. Покрај подобрените услови кај станбениот кредит кој е со гарантирани каматни стапки за првите 5 години, тука е и 30 минутниот кредит кој неодамна го воведовме, како и бројните алтернативни канали со кои се приближуваме до клиентите. Релативно повисоката стапка на раст на кредитите кај населението, помеѓу другото, е овозможена и заради ниската стапка на нефункционални кредити во ова портфолио, кое кај нас во Стопанска банка АД - Скопје на крајот на септември 2013 година беше под 6%. Фактор: За кои кредитни линии се заинтересирани компаниите? Стојановски: Во сите претходни години на криза и неизвесност, кога нашите компании се соочија со многу предизвици да се одржат на турбулентните пазари каде ги пласираат своите производи и услуги, како и во овој период,  на најголем дел од компаниите им се потребни кредитни производи кои соодветно ќе ги следат нивните потреби за ликвидност и тековно работење. Интересот за инвестициски кредити е на ниско ниво, иако банките, како од своите средства, така и од кредитните линии кои се обезбедени преку МБПР имаат потенцијал за значителен раст во овој сегмент од кредитирањето, што е многу важен за развојот на економијата. Уште еднаш во оваа прилика би потенцирал дека Стопанска банка АД - Скопје располага со значителен капацитет да ги кредитира македонските компании кои имаат издржани и профитабилни проекти и да ги поддржува во однос на обезбедувањето на сите потребни банкарски услуги. Фактор: Кои фактори се пресудни кога фирмите аплицираат за кредит? Компаниите во текот на изминатите неколку години, во екот на кризата, тврдеа дека банките не ја дадоа потребната поддршка и финансиска логистика преку кредитирање? Стојановски: Компаниите и банките заедно поминаа период исполнет со предизвици во текот на последните неколку години, секој во својот дел, секојдневно упатени едни на други. На добар дел од компаниите им беа потребни нови обртни средства, на дел од нив реструктуирање на отплататa на обврските и на еден помал дел од компаниите, кои и во услови на криза можеа да инвестираат, им беа потребни инвестициски кредити. Тука, најважниот фактор при воспоставувањето на било каков облик на кредитна поддршка е перспективата на компанијата оценета врз основа на здрави банкарски критериуми со примена на најдобрите меѓународни стандарди во овој дел. Со други зборови, кредитната поддршка мора да биде заснована на оценка дека таа ќе резултира со подобрување, зголемување на перспективите на бизнисот на компанијата, кој ке има капацитет да генерира парични текови доволни за одржување на континуитетот и измирување на обврските, вклучително и обврските врз основа на банкарски кредити. Во спротивно, доколку до ова не дојде, кредитната поддршка нема да резултира во она што е заедничка цел и на компаниите  на банките: профитабилен бизнис на компанијата кој создава нова вредност и нови работни места во економијата. Секако, има простор за натамошно унапредување во односот на банките и компаниите и тука секој во својот дел, банките, компаниите, коморите, регулаторот итн, треба да продолжи да го дава својот придонес. ЗА КАМАТНАТА ПОЛИТИКА НА БАНКАТА Фактор: На ниво на банкарскиот сектор нефункционалните кредити достигнаа ниво од 11,9%. Поголем удел од скоро 15% имаат нефункционалните кредити на фирмите. Дали се достигнати овие пикови? Каков тренд се очекува во периодот што следува ? Стојановски: Во текот на првите шест месеци од 2013 година, нефункционалните кредити бележеа раст и на крајот од првото полугодие достигнаа ниво од 12,3% на ниво на целиот банкарски систем. Добро е што во текот на третиот квартал се забележува тренд на нивно благо намалување, кој ги има сите предуслови да продолжи и понатаму. Нивото на нефункционални пласмани од 11,9% на крајот на септември е најниско во регионот и дополнително на тоа, целосно покриено со резервации. Истовремено, кога се зборува за нефункционални кредити, треба да се каже дека не зборуваме за ненаплативи побарувања туку за побарувања со доцнење над 90 дена. Еден дел од нив сигурно ќе бидат наплатени. Фактор: Какви камати политики спроведува Стопанска Банка? Дали се очекува намалување на стапките и за кои кредити? Стојановски: Каматните стапки се одраз на пазарните движења и стапките на раст на економијата - реални и очекувани. Оттука, Стопанска банка АД – Скопје ги следи сигналите на монетарната власт и нуди кредитни производи за граѓаните и компаниите со каматни стапки кои одговараат на пазарните услови. Последните неколку години забележуваме тренд на опаѓање на каматните стапки што придонесе да можеме на клиентите да им нудиме 5% годишна каматна стапка за станбен кредит гарантирана за 3 години, да им понудиме кредитна картичка со 6.9% годишна каматна стапка за одреден период на користење, да им понудиме поволни кредити и на компаниите . Притоа, кога зборуваме за движењето на каматните стапки, секогаш ги имаме предвид и активните и пасивните каматни стапки и сметам дека трендот на нивно намалување сеуште, во дадените околности , не е до крај исцрпен. Фактор: Каква е структурата на депозитната база на Стопанска Банка? Каков е соодносот на штедењето во евра ( девизи) и денари? Стојановски: Најпрво треба да се истакне дека во текот на целиот изминат период, депозитите на Стопанска банка АД - Скопје бележат континуиран раст и во овој момент Банката располага со депозитна база од над 1 милијарда евра. Тоа само по себе говори за довербата која нашите клиенти ја имаат во Банката со најдолга традиција во Република Македонија, што за нас претставува обврска, како и досега, да продолжиме одговорно да ги канализираме вака прибраните средства во “здрави” кредити кај компаниите и населението. Што се однесува до валутната структура на штедењето на граѓаните, може да се каже дека во последните неколку години близу 90% од новото штедење на граѓаните е во денари. Со тоа се смени и неговата структура. Во 2009 година, денарските штедни влогови беа околу една третина од вкупното штедење, додека на крајот на септември оваа година нивното учество е зголемено на една половина од вкупните депозити на граѓаните. Тоа недвосмислено упатува на зголемена довербата во домашната валута со свое позитивно влијание на ублажување на релативно високото ниво на евроизација на нашата економија. НЕМА ОФИЦИЈАЛНИ НАЈАВИ ЗА СОПСТВЕНИЧКИ ПРОМЕНИ Фактор: Стопанска Банка е една од водечките банки во земјава. Во исто време, оваа банка е во доминантна сопственост на грчката НБГ. Дали се очекуваат сопственички промени по најавата од Атина дека грчката групација влегува во процес на реструктуирање и промени? Стојановски: Стопанска банка АД - Скопје во овој момент е Банка со најсилна капитална позиција во земјата, висока ликвидност профитабилност и изграден систем на управување со ризиците и корпоративно управување кои обезбедуваат сигурност, стабилност и континуитет во нејзиното работење согласно регулативата и под супервизија на Народната банка на Република Македонија. Сите овие години, од приватизацијата на Банката па наваму, нашиот доминантен акционер, NBG,  ги реинвестира остварените добивки на Банката и го јакне капиталот и нејзиниот финансиски потенцијал. Како резултат на тоа, овие финансиски средства, наместо да бидат распределени како дивиденда, се неповратно оставени во Банката, а со тоа и во каналите на нашата економија. Околу информациите кои пред извесно време беа објавени во дел од јавните медиуми, треба да се каже дека официјална одлука или пак најава за било какви сопственички промени кај нас нема. Инаку, кога се зборува за промена на сопственоста на било која банка во светот која е финансиски независна од своите акционери, профитабилна, со висока капитална и ликвидносна позиција, како што секако е Стопанска банка АД- Скопје, тоа нема влијание на нејзината стабилност сигурност и континутет на активностите. Редакција Фактор