Како САД ја стопираат тешко извојуваната глобална даночна реформа

Добивај вести на Viber

Дискусиите за оданочувањето на мултинационалните корпорации траат со години. Кога беше започната глобална кампања за сузбивање на избегнувањето даноци и усогласување на меѓународните даночни правила за компаниите кои работат преку националните граници - се чинеше премногу добро за да биде вистина.

Во првите редови на оваа борба за транспарентност е минималната даночна стапка за мултинационалните корпорации, без разлика каде работат. Тоа би значело дека нема да има повеќе искористување на даночните дупки и префрлање на профитот во земји со ниска даночна стапка.

Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) соопшти дека годишно се губат 240 милијарди долари или 223 милијарди евра поради ваквото избегнување данок.

Во 2021 година, се чини дека е постигнат консензус наречен ОЕЦД/Г20 инклузивна рамка. Сега над 140 земји преговараат за неговото спроведување.

Договорот за глобална даночна соработка има два столба: Одредени даночни приходи треба да се оданочуваат таму каде што се заработени. И - на корпорациите ќе им се наметне глобален минимален данок.

Минимална даночна стапка од 15 проценти

Сегашниот модел предвидува данок од 15 проценти за мултинационалните компании со приходи од над 750 милиони евра во најмалку две од последните четири години. Компаниите кои плаќаат помалку од 15 отсто од данокот ќе мора да го „дополнат“.

Некои земји веќе воведоа нови правила, други се во процес. Во Ирска, на пример, правилото за минимален данок стапи на сила на 1 јануари 2024 година. Но, бидејќи тоа се однесува само на компании со промет поголем од 750 милиони евра, над 99 отсто од компаниите кои работат во земјата сè уште ќе бидат оданочени со стапката од 12,5 отсто, вели експертот Роберт Девер од Даблин.

Плаќање даноци каде што се остварува профит

Вториот столб од планот на ОЕЦД се покажа потежок за спроведување. Повторно, ова правило важи за големите мултинационални компании и регулира каде се плаќаат даноците. Тоа значи прераспределба на одредени приходи во земјите каде што се остварува профит, без разлика дали компанијата е физички присутна таму или каде е нејзиното седиште.

Ова правило треба да го направи оданочувањето поправедно за компаниите кои не можат да ги користат даночните дупки. И тоа би им донело даночни приходи на земјите кои досега немаат ништо од работењето на тие компании во нивната земја - особено на посиромашните.

За да се оствари договорот, државите рекоа дека нема да ги спроведуваат сопствените правила и дека локалните даноци за дигиталните услуги ќе бидат укинати. Тоа е невиден успех во меѓународната соработка.

Договорот требаше да биде потпишан до 30 јуни, но тоа не се случи. Голем број земји го преиспитуваат своето учество, а што е најважно, меѓу нив се и САД.

Проблеми со САД

А учеството на САД е од витално значење едноставно затоа што толку многу компании со седиште во САД ќе бидат погодени од правилото, вели Роберт Девер.

„За жал, тоа значи дека успехот на договорот веројатно ќе зависи од политичката ситуација во Вашингтон и ќор-сокакот во американскиот Сенат“, изјави тој за ДВ.

Претседателот Бајден го поддржува договорот, но нема доволно гласови да го спроведе. А Трамп, кој е против таков договор, би го ставил клинецот во својот ковчег, доколку биде избран.

„Неуспехот на договорот е реална можност поради неучеството на САД“, рече Девер.

Друг проблем е што, на инсистирање на земјите во развој, ОН се вклучија и понудија свој план за глобална даночна соработка. Оваа борба за моќ ја разводнува агендата на ОЕЦД и го нарушува поширокиот консензус.

Даночна војна?

Доколку глобалниот договор не стапи на сила, државите повторно ќе се натпреваруваат една против друга - нудејќи пониски даноци.

Тоа може да се претвори во „облик на „даночна војна“, предупреди Девер. „И тоа најверојатно би довело до еднострани даноци на дигиталните услуги, бидејќи земјите бараат нови текови на приходи за да ги покријат своите буџетски дупки“.

Знаците за ова се веќе видливи. Канада неодамна го усвои даночното законодавство за дигитални услуги, а Нов Зеланд и Кенија започнаа слични процеси, токму она што глобалниот договор требаше да го запре.

Големите американски технолошки компании како Гугл и Фејсбук ќе бидат најтешко погодени и „ризикот од казнени мерки на САД како одговор на таквите даноци за дигитални услуги ќе се зголеми“, рече Девер.