КОЈА ЗЕМЈА ЛЕЖИ НА ЗЛАТО, СРЕБРО И БАКАР? Има 1,7 милијарди тони руда од ова богатство

Добивај вести на Viber

Златото достигна рекордна цена оваа година кога унца во октомври се купуваше за нешто повеќе од 2.790 долари. Иако цената на златото сега е нешто пониска – близу 2.678 долари за унца, овој благороден метал вреди да се има како национален ресурс, особено во време на криза и турбулентни геополитички околности.

Србија може да се пофали со златни резерви, но и со наоѓалишта на овој метал.

Во различни видови руди кои се експлоатираат во Србија или во кои е откриено злато преку геолошки истражувања, има вкупно околу 700 тони од овој благороден метал. По технолошката обработка на рудите, при експлоатација и преработка во прачки, теоретски може да се очекува да се добијат од 300 до 350 тони злато, вели Предраг Мијатовиќ, заменик директор на Геолошкиот завод на Србија.

Тој посочува дека Србија има големи резерви на злато и дека ниту една земја од поранешна Југославија не може да и парира во овој поглед.

– Ниту Бугарија нема толку резерви, иако има поголемо годишно производство на злато. Слично е и со Грција, додека Романците исто така имаат многу резерви. Може да се каже дека нашите резерви на овој метал се на ниво на Романија.

Кина е најголемиот производител на злато

Српското Министерство за рударство и енергетика вели дека златото ретко се јавува како автохтоно.

– Најчесто се среќава заедно во парагенезата со бакар и сребро. Вкупните билансни резерви на бакар, злато и придружни метали изнесуваат околу 1,7 милијарди тони руда, соопшти ресорното министерство.

Оттаму објаснуваат дека, согласно Законот за рударско-геолошки истражувања, секоја година, според состојбата со ресурсите и резервите на минерални суровини заклучно со 31 декември претходната година, се изготвува Биланс на ресурси и резерви на минерални суровини во е составена Република Србија, која дава преглед на резервите на сите минерални суровини, но и на златото.

Според Светскиот совет за злато, најголем производител на злато во светот е Кина, а потоа следат Русија и Австралија.

Тимок е најбогат со злато

Од Министерството за рударство велат дека најголем број наоѓалишта на злато се наоѓаат во североисточна Србија во рамките на магматскиот комплекс Тимок, кој претставува најперспективно подрачје за геолошки истражувања и на кое досега се најдобри резултати од геолошките истражувања во однос на откривањето на нови златни наоѓалишта се поврзани.

– Покрај горенаведените наоѓалишта на метални руди, кои содржат и злато, тие се наоѓаат и на подрачјето на југоисточна Србија во рамките на металогенетската зона Копаоник. Истражување на злато се врши и во наносот на реката Пек.

Како што додаваат, наоѓалиштето Чукару Пеки во Бор е последното откриено наоѓалиште на злато во Република Србија за кое се потврдени резервите.

Во моментов, експлоатација на златото во Србија врши само кинеската „Зијин“, поточно нејзините ќерки компании „Србија Зијин Копер доо Бор“ и „Србија Зијин Мининг доо“, исто така од Бор, додека другите две не се активни - Рудник Леце и Рудник Рудник, соопшти министерството.

Мијатовиќ посочува и дека во Србија златото се експлоатира само на едно место, а тоа е во рамките на рударскиот басен Бор, каде што работи кинескиот Зијин.

– Годишното производство од таму е околу три тони злато, нешто помалку од тоа. Зијин планира да го зголеми производството на бакар на околу 400.000 тони во наредните три или четири години и да го зголеми производството на злато на пет тони годишно и сребро на повеќе од 20 тони, посочува тој.

Според Мијатовиќ, ова е единственото место во Србија каде всушност се експлоатира златото. Од друга страна, овој благороден метал се наоѓа во некои други наоѓалишта, но не се експлоатира.

– Значи го имаме локалитетот Благојев Камен, мало наоѓалиште на злато кај Мајданпек. Но, тоа наоѓалиште беше повторно затворено околу 2000 година и до денес од тоа наоѓалиште не е започната експлоатација.

Дополнително, наоѓалиште што содржи злато и сребро, а каде главно се експлоатира цинкова руда, е рудникот Леце кај Медвеѓа. Сепак, тука има еден проблем.

– Финалниот производ е концентрат од олово и цинк, а тој концентрат не може да се преработува никаде во Србија, туку се извезува во странство како таков, комплетен и преработен. Не се знае статусот на златото и среброто од тој концентрат, ниту се знае дали некако може да се вратат во Србија - вели Мијатовиќ.

И пет домашни компании истражуваат злато.

Од друга страна, голем број компании, претежно странски, се занимаваат со геолошки истражувања на постоењето на златни резерви во Србија.

– Во последните 20 години, бројни странски компании работат на истражување на злато, бакар или олово-цинк бидејќи тоа е асоцијација на елементи кои одат заедно.

Министерството за рударство потврди дека нешто помалку од 30 компании, главно странски, вршат геолошки истражувања во Србија.

– Во Република Србија во моментов применети геолошки истражувања вршат 26 компании, главно со странски капитал.

Најголем дел од овие странски компании се регистрирани во Белград, но има и пет компании со домашен капитал, регистрирани во Љиг, Ниш, Сремска Митровица, Белград и Јагодина.

Според Мијатовиќ, канадската компанија ДПМ (порано позната како Данди) отишла најдалеку во геолошките истражувања на планината Црни Врх кај Бор.

– Не се знае колкави се резервите бидејќи се уште се во фаза на истражување. Тие го истражуваа блискиот локалитет Чока Ракита, а сега го истражуваат и четвртиот депозит. Тие имаат намера, откако ќе го испитаат тоа, да ги обединат сите четири депозити во една студија. Тогаш ќе знаеме приближно колку злато има. Сегашните проценки се дека тоа е околу 1,7 милиони унци, или околу 53 тони злато.

Потсетиме дека, како што напиша Блумберг Адриа, канадската компанија Данди Прецис Металс (ДПМ) во средината на септември 2024 година објави дека открила висококвалитетни наоѓалишта на злато и бакар на нови локации во близина на нејзиниот проект „Чока Ракита“, кој се наоѓа во општина Загубица.

Резултатите на локалитетите Думитру Поток и Фрасен, кои се наоѓаат на околу километар од проектот „Чока Ракита“, покажаа 63 метри со содржина на бакар од 1,74 отсто, 2,18 грама злато по тон и 9,04 грама сребро по тон. .

Во соопштението се наведува дека дупчењето ќе продолжи на локации кои имаат дозволи, а тоа се Чока Ракита, Потај Чука и Пештер Југ.

Повеќето прашања околу Бор

Исто така, истражувањата се уште се вршат во југоисточна Србија, на локалитетот Бесна кобила, кај Босилеград, на планината Мајдан, како и на планините Хомоље.

– На пример, во Рогозна се очекува да се најдат големи количества злато, но таму се уште се изведуваат истражувачки работи. За комплетното истражување ќе бидат потребни најмалку 10 години - вели Мијатовиќ.

Кога станува збор за истражување на златна руда во Србија, тој објаснува дека компаниите вклучени во ова не само што истражуваат злато, туку генерално „облик на минерализација на сулфид кој се состои од бакар или олово-цинк што носи злато и сребро“.

Како што вели, некои фирми бараат бакар, кој нормално секогаш е придружен со злато и сребро, а некои бараат олово-цинк. „Среброто секогаш оди со олово, а исто така и златото, како што покажува примерот на рудникот Леце.

Странските компании најмногу ја истражуваат источна Србија за злато. „Тоа се деловите околу Бор, потоа Црни врв, комплексот Тимок, па појасот Бесна кобила и долу околу Босилеград, меѓу Врање и Босилеград.

Златото прво се нуди на НБС

Мијатовиќ напоменува дека, иако се работи за странски компании, тие мора да регистрираат фирми во Србија, а по ископувањето, прво мора да го понудат златото на продажба на Народната банка на Србија (НБС), што е регулирано со закон.

– Досега единствената компанија која експлоатира злато, кинеската Zijin, која го преработува во Бор, продава злато на НБС.

Ова правило, како што неодамна објави Bloomberg Adria, ќе биде уште построго со предлогот за новиот Закон за НБС. Иако НБС претходно имаше право на првенствено купување на злато во земјава, регулирано со Законот за рударско и геолошки истражувања, со измените на Законот за НБС, оваа одредба станува поширока и попрецизна. Очигледно, НБС сака да се погрижи златото да остане во земјата и во иднина, со доаѓањето на нови компании кои се занимаваат со експлоатација на оваа руда во Србија.

Како што е наведено во член 52 од новиот закон, „НБС во земјава има право на првенствено купување на злато добиено од експлоатација, подготовка или преработка на минерални суровини, според референтните цени на златото на пазарот. во согласност со законот со кој се уредуваат рударските и геолошките истражувања, заради изработка на златни прачки или шипки“.