„Нема повеќе луксуз да купуваме време“ – Кој е „третиот партнер“ што сака да го преземе НИС? Дали САД ќе го одобрат?

Добивај вести на Viber

Оваа недела се очекува клучен одговор од Вашингтон, кој би можел да ја одреди судбината на Нафтната индустрија на Србија (НИС). Откако српскиот претседател изјави дека „ова е пресудна недела за пронаоѓање решение“, денеска официјално било испратено писмо до американската Канцеларија за контрола на странски имоти (OFAC), во кое руските сопственици на НИС бараат продолжување на лиценцата за работа, повикувајќи се на тековни преговори со „трет партнер“. Србија го поддржала овој барање.

Одговорот се очекува во текот на неделата, а времето истекува — на 21 ноември стапуваат на сила санкциите кон рускиот Лукоил, додека од НИС порачаа дека на 25 ноември ќе останат без резерви ако лиценцата не биде продолжена.

Писмото што може да го промени исходот

По месеци одложувања, руската страна — со поддршка од Србија — направи прв конкретен чекор за решавање на ситуацијата со НИС, каде што има речиси 45% сопственички удел. Српската држава поседува околу 30%, а компанијата Интелидженс, членка на групацијата Гаспром, има 11,3%.

Токму таа структура беше причината поради која Европската Унија и САД воведоа санкции на компанијата, по неколку претходни одложувања.

Со испраќањето на писмото, руската страна покажува подготвеност да ја препушти ефективната контрола на НИС на трето лице, што може да отвори простор за компромисно решение.

Гавриловиќ: „Можна е промена на контролата, не нужно продажба“

„Таквата ефективна контрола не мора да значи продажба на рускиот удел. Тоа може да биде и договорно префрлање на менаџерската контрола, односно прецизирање на правата и обврските на акционерите на НИС“, објаснува Велимир Гавриловиќ, енергетски консултант.

Сè уште не е познато кое решение ќе биде прифатено, но без одобрување од САД, НИС нема да може да продолжи со работа.

Атанаковиќ: „Америка ќе одлучи – нас не чека голем проблем“

Дека конечната одлука ќе биде во рацете на Вашингтон, смета и Небојша Атанаковиќ, поранешен сопственик на Нафта АД.

„Испаѓа дека Америка мора да даде согласност дали тоа може или не. Ако санкциите останат и ако рафинеријата во Панчево запре, тоа ќе биде огромен проблем за Србија. Немаме повеќе луксуз да купуваме време. Единствено ако санкциите повторно се одложат“, изјави тој.

Алтернативата постои – но не е доволна

Ако НИС остане без лиценца, единствена реална опција за снабдување со сурова нафта би била унгарската компанија MOL, која преку Дунав би можела да испорачува нафта во своите складишта во Србија. Но, капацитетите не се доволни, а логистиката и трошоците остануваат проблем.

„Ова што го правиме со НИС мора да биде, од една страна, прифатливо за Американците, а од друга – и за Русите,“ предупредува Гавриловиќ.

„Србија зависи од руската добра волја кога станува збор за новиот долгорочен договор за испорака на природен гас, кој со години беше исклучително поволен.“

Осум одложувања и крај на неизвесноста

Атанаковиќ потсетува дека неизвесноста околу НИС трае од јануари, кога беа воведени санкциите.

„Тоа беше очекувано – НИС е под санкции поради руското сопствеништво. Некое време купувавме време со осум последователни одложувања, но сега е јасно дека тому доаѓа крај и мора да се најде конкретно решение,“ изјави тој.

Одлуката на OFAC – во следните денови

По испраќањето на писмото, OFAC веќе реагирал со први коментари, а во Белград се очекува конечниот став на американската страна да биде познат до крајот на неделата.

Министерката надлежна за енергетика изјави дека „граѓаните на Србија не смеат да ги трпат последиците и да останат без гориво“, додавајќи дека државата ќе направи сè за да се пронајде решение навреме.

Судбината на НИС, а индиректно и стабилноста на српскиот пазар на нафта и гас, сега целосно зависат од одговорот од Вашингтон.