СЕ ЗАКАНУВА ЗАТВОРАЊЕ НА РАФИНЕРИИ: Неизвесен крај на годината

Добивај вести на Viber

Романија и Бугарија се во драматична трка со времето за да го спречат затворањето на нивните клучни рафинерии за нафта откако американските санкции против нивните руски сопственици ќе стапат на сила подоцна овој месец.

Одлуката на Вашингтон да ги стави Лукоил и Роснефт на црната листа предизвика хаос во земјите-членки на ЕУ каде што работат двете најголеми руски нафтени компании, при што владите се борат да спречат прекини во снабдувањето со гориво пред санкциите да стапат на сила на 21 ноември, пишува Политико.

Земјите бараат решенија

Бугарските власти во петокот одобрија нов закон што ќе ѝ овозможи на владата да назначи специјален администратор за огромната рафинерија на Лукоил во Бургас. Ова ќе ѝ даде широки овластувања да ја преземе оперативната контрола, да одобри продажба, па дури и да ја национализира доколку е потребно. Во исто време, Софија ја истражува можноста да побара ослободување од санкциите.

Романија, каде што се наоѓа рафинеријата Петротел на Лукоил, сè уште не донела формална одлука. Висок владин претставник, кој зборуваше под услов да остане анонимен, потврди дека Букурешт, исто така, размислува да побара „продолжување на санкциите“ додека го подготвува својот одговор. Национализацијата, додаде тој, се смета за „последно средство“.

Сепак, романскиот министер за енергетика Богдан-Груја Иван изјави за Политико дека Букурешт е оперативно „подготвен“ за секаков сценарио. Планот на владата, рече тој, би имал за цел да ја зачува „економската активност на Романија, но во исто време да го прекине финансирањето на Руската Федерација“.

Министерството за финансии на САД - кое мора да одобри каква било продажба - и Европската комисија одбија да коментираат.

Санкциите ги погодија и другите членки на ЕУ

Напорите за обезбедување ново сопствеништво на рафинериите беа дополнително комплицирани откако швајцарската трговска куќа Гунвор ја повлече својата понуда за купување на меѓународните средства на Лукоил во четврток, по силната осуда од Министерството за финансии на САД.

Новите мерки влијаат и на другите земји од ЕУ. На Германија ѝ е доделено шестмесечно ослободување од одговорност за нејзината рафинерија Шведт, во сопственост на Роснефт, која е под владина контрола од 2022 година. Унгарскиот премиер Виктор Орбан отпатува во Вашингтон во петокот со надеж дека ќе обезбеди ослободување од одговорност од руските нафтоводи за неговата земја и соседна Словачка. Според унгарски извори, тој успеал, иако американските и унгарските претставници се разликуваа околу тоа дали ослободувањето е за една година или не.

Санкциите доаѓаат во време на растечка фрустрација кај американскиот претседател Доналд Трамп поради застојот во напорите за обезбедување прекин на огнот во Украина, а самата ЕУ ја засили својата кампања во последните месеци за да ја прекине преостанатата енергетска зависност од Москва.

Што ако рафинериите се затворат?

Иако обезбедувањето ослободување или назначувањето државен администратор технички не би требало да биде проблем, најлошото сценарио - затворањето на рафинериите - би имало многу различни последици за двете земји.

За Бугарија, каде што рафинеријата во руска сопственост обезбедува до 80 проценти од нејзините потреби за гориво, тоа би значело дека Софија ќе остане без залихи „до крајот на годината“, предупредува Мартин Владимиров, виш аналитичар во тинк-тенкот Центар за проучување на демократијата.

Од друга страна, романската фабрика снабдува околу „20 проценти“ од горивото на земјата, вели Ана Отилија Нуту, енергетски аналитичар во тинк-тенкот Експерт Форум. Затоа, затворањето би предизвикало „неколку месеци“ мало зголемување на цените додека земјата не најде замена за увоз. Сепак, додаде Нуту, затворањето би можело да го погоди извозот во соседна Молдавија. „Доколку Молдавија биде силно погодена, тогаш тоа ќе биде уште една... огромна ПР можност за Русија“, рече таа.

Молдавската влада во петокот го презентираше својот предлог за купување на средствата на Лукоил во земјата, вклучувајќи и објект за складирање на авионско гориво, и потврди дека исто така побарала од Вашингтон ослободување од санкции.

Михаил Крутихин, коосновач на консултантската компанија RusEnergy, се согласи дека постројките треба да можат безбедно да „продолжат да работат“ сè додека нивниот иден сопственик го задржи постојниот персонал и вработува дополнителни експерти.

Наоѓањето купувач е предизвик

Сепак, вистинските проблеми допрва треба да дојдат. Обезбедувањето купувач нема да биде лесно. Иако обете рафинерии се „добро управувани“, според еден поранешен извршен директор на Лукоил, наоѓањето фирма подготвена да ги преземе правните ризици поврзани со санкциите, скапиот превоз, високите премии за осигурување и тековните инвестиции во надградби ќе биде „тешко“.

Додека Владимиров ја процени бугарската, историски профитабилна рафинерија на 1,5 милијарди долари, романскиот Petrotel е помалку привлечен, рече Нуту. Фабриката, која имаше годишна продажба помала од 40 милиони евра во 2023 година, е оптоварена со долгови и „потребни ѝ се многу големи инвестиции“, рече таа.

Во меѓувреме, претстојната арбитража, исто така, претставува предизвик, особено поради преземањето од страна на владата. Бугарските власти ја усвоија првичната верзија на законот за запленување на рафинеријата за само 30 секунди. Ова „брзо и целосно отсуство на нормална постапка доаѓаат со ризик од повеќекратни сериозни грешки“, предупреди Ивајло Мирчев, член на парламентот од опозициската партија Демократска Бугарија. „Сега тие имаат намера да му дадат на ова лице такви вонредни овластувања што, на крајот, Лукоил ќе ја тужи Бугарија - а парите ќе завршат во Русија“, рече тој.

Бугарското министерство за енергетика одби да коментира. Нуту верува дека одлуката за продажба на рафинериите мора да биде координирана „на ниво на ЕУ“ за да се спречи Лукоил да ги заобиколи санкциите на САД.

Литванскиот министер за енергетика Жигимантас Ваичиунас се согласува. Што и да се случи, рече тој, Брисел треба да ги испита потенцијалните купувачи пред да се заврши трансакцијата.

„Европската комисија има надзорни права“, изјави тој за Политико. „Во овој случај, треба да се истражат сите опции“.