Задолжувања 2014 та: Пред изборите – повеќе задолжување отколку раздолжување !

Добивај вести на Viber

Првиот работен ден по завршување на Божиќните празници ќе биде во знакот на ново задолжување. На 8 ми јануари Владата ќе го направи првото задолжување од домашните кредитори во вредност од 1,6 милиони евра.  За оваа економска година, според најавите од власта, буџетските дупки главно ќе се финансираат преку задолжувања на домашен терен. Не е исклучена и можноста од издавање на Еврообврзница, но според оценките, тоа ќе зависи од состојбите на меѓународните финансиски пазари. Годинава банките, пензиските фондови и осигурителните компании ќе бидат клучните владини кредитори. По Божиќ – прво задолжување за оваа година! Почнувајќи од јануари, или во текот на првите шест месеци од оваа календарска година, Министерството за финансии објави дека ќе спроведе 18 аукции на кои преку продажба на државни записи и обврзници ќе обезбедува пари за тековни буџетски трошења но и за враќање на доспеаните обврски. Анализата на податоците покажува дека во првиот квартал од годинава, почнувајќи од 8 ми јануари до крајот на март,  ќе се спроведат  девет аукции. Од друга страна раздолжување по основ на доспеани записи е закажано само во четири денови во текот на првиот економски квартал, што значи дека новите задолжувања ќе користат главно за финансирање на тековните буџетски потреби уште на почетокот од годината. Во првите три месеци по основ на доспеани долгови, државата на домашните кредитори треба да им врати скоро 84 милиони евра. За разлика од првиот економски квартал, и во вториот се најавени 9 нови аукции на државни хартии од вредност, но во овој период речиси по секој аукциски ден е најавено и раздолжување на доспеани долгови, што би значело дека со новите задолжувања ќе се враќаат стари долгови. Сепак, и овие анализи не се конечни со оглед на тоа што често Владата се задолжува повеќе отколку што преходно најавува преку Проспектите на Министерството за финансии. Власта веќе процени дека  во 2014 та главниот извор за финансирање на буџетските дупки ќе го бара на домашен терен и тоа главно преку продажба на долгорочни хартии од вредност, односно создавање на долгови што ќе се исплаќаат во следните дури и 10  години.

“Посебен акцент ќе се стави на продолжување на рочноста на постојното портфолио на државните хартии од вредност, кое се состои од 2,3 и 5 годишни државни обврзници, со издавање на 7 и 10 годишни државни обврзници. Особен интерес за вложување во долгорочните хартии од вредност издадени од Република Македонија се очекува од Пензиските друштва, како и од банките и осигурителните компании“ – пишува во Фискалната Стратегија на владата.

Економистите се поделени за тоа од кои извори треба да се финасираат дефицитите. Дел сметаат дека во услови на неизвесност на меѓународните финасиски пазари, Македонија не треба да ризикува задолжувања со високи камати. Дел пак, велат дека задолжувањата на домашен терен ја “гушат“ економијата поради врзување на големи суми пари од сметките на банките на сметка на државата, наместо за кредитирање на фирми и на граѓани. Растат долгорочните задолжувања! Токму задолжувањата на домашен терен претставуваа  скоро 40% од  Јавниот Долг на Централната Влада.  Заклучно со ноември, долгот на Владата кон домашните кредитори надмина 1 милијарда евра. Анализата на структурата на долгот покажува дека има значаен пораст на долгорочните задолжувања на кои отпаѓаат дури 34,3% од домашниот долг. На почетокот од 2013 та година, долгорочните долгови учествувале со само 5,26%. И натаму со 55,7% најолем удел во кредитирањето на Владата имаат комерцијалните банки, но нивното учество се намалува. За разлика од нив, расте улогата на Пензиските фондови кои имаат удел од 24,7%. Во јануари, лани нивното учество било само 4,6%. Меѓународните финансиски институции, дел од експертите и гувернерот Димитар Богов оценија дека оваа економска година треба да забави темпото на натамошно билдање на Јавниот Долг на Централната Влада, во кои се вклучени домашните и странските кредити. Неодамна премиерот Никола Груевски изјави дека Македонија останува во зоната на умерена задолженост  и дека Владата внимателно ги менаџира сите идни задолжувања.

“Кога ние дојдовме во Владата во 2006-та долгот на Македонија беше речиси 40 отсто од БДП. Во следните две години предвремено се раздолживме и имавме добри економски години. Имаше критики во тоа време дека не е паметно предвремено да се раздолжуваме, но ние мислевме дека тоа ќе ја доведе земјата во една поинаква ситуација. Со тоа раздолжување стигнавме до 25 отсто државен долг. Тогаш никој од нас не знаеше дека следува европска и светска криза. Но, тој потег ни беше од голема помош за времето на криза. Кога земјите се бореа со долгови, кога бараа начини да излезат од тоа, ние имавме 25 отсто долг“ - рече Груевски, додавајќи дека во најтешката криза во 2009-та Македонија имаше трет најмал пад на економијата.

Само за пет години, или од почетокот на 2009 та година до сега, Јавниот долг на Централната влада е дуплиран. Најниското ниво на јавен долг е измерено во 2008 ма година, кога тој изнесуваше 1 милијарда и 390 милиони евра или 20,6% од Бруто Домашниот Производ. Тоа беше година кога владата реши да се раздолжи главно кон странските кредитори, предвреме враќајќи ги кредитите. По оваа операција на раздолжување, веќе во 2009 та година државата го почна процесот на  нови задолжувања. А.Д.