ЕВАКУРАНИ ГРАДОВИ, ЗАТВОРЕНИ ФИРМИ: Вработените - резервисти повикани на фронтот

Добивај вести на Viber

Војната со Хамас силно ја погодува израелската економија, па економистите предвидуваат нагло намалување на економската активност и големи дефицити.

Пред да избие војната меѓу Израел и Хамас, пиварницата на Џереми Велфелд во израелскиот град Емек Хефер произведуваше 50.000 литри пиво месечно, додека неговите 14 ресторани ширум земјата привлекуваа илјадници гости секој ден. Во рок од две недели од избувнувањето на конфликтот, бизнисот на Велфелд застана. Пиварницата не произведуваше ништо, 12 од нејзините 14 ресторани беа затворени, а еден од двата што останаа отворени во четвртокот имаше само пет луѓе внатре за време на ручек.

- Во нормален ден има од 50 до 150 луѓе... Не можат да ги платат режиските трошоци. Не сум сигурен како точно ќе се одвива ова. Ова навистина може да биде последната капка што може да ја урне компанијата – рече Хефер.

И додека Израел се уште се опоравува од најсмртоносниот напад на своја територија, пропадна трговијата со продавници на полупразни улици. Војната ја погоди земјата чија економија напредуваше, и покрај деценискиот конфликт со Палестинците, додека окупираниот Западен Брег и опколениот Појас Газа долго време се измачувани од сиромаштија и невработеност.

Шокот од нападот на Хамас на 7 октомври ги принуди израелските кафулиња и ресторани да се затворат и стотици летови беа откажани. Рекордна мобилизација на воени резервисти, од кои околу 360.000 беа мобилизирани, ги остави компаниите кои се уште работат без персонал. Ракетите на палестинските екстремисти од Појасот Газа и зголемените тензии со екстремистите на Хезболах поддржани од Иран во Либан, предизвикаа евакуација на големи области на северната и јужната граница. Војната избувна откако членовите на палестинската екстремистичка група Хамас ги пробија безбедносните огради околу Појасот Газа за да извршат повеќестран напад во јужен Израел во кој загинаа повеќе од 1.400 луѓе, според израелските власти.

Израел одговори со бомбардирање на Појасот Газа и прекинување на водата, горивото и електричната енергија во енклавата, поради што претставниците на Обединетите нации предупредија на катастрофална хуманитарна криза. Околу 5.800 луѓе загинаа во израелскиот напад врз Појасот Газа, кој е под контрола на Хамас. Имаше и стравувања дека војната ќе прерасне во поширок конфликт, пренесува „Курир.рс“.

Војната и регионалните тензии веднаш оставија свој белег на израелските пазари, при што берзанскиот индекс на компаниите со сини чипови TA-35 падна за девет отсто, а израелската валута падна под четири шекели за долар, бидејќи инвеститорите сметаат на продолжен конфликт со тешки економски трошоци.Фајненшл тајмс. Исто така, порасна и цената на осигурувањето за националниот долг на Израел.

Гај Бејт-Ор, главен економист во инвестициската фирма Псагот, верува дека последиците би можеле да бидат полоши од едномесечниот вооружен конфликт на Израел со Хезболах во 2006 година - една од неговите најголеми неодамнешни војни - и дека економското влијание може да се намали за дури два или три проценти помеѓу третиот и четвртиот квартал.

– Ни претстои долга операција која ќе има сериозна штета на израелската економија. Луѓето ги откажуваат празниците, забавите, настаните. Луѓето остануваат дома. Децата се дома, па многу луѓе не можат да работат. Дополнително, училиштата низ Израел се префрлија на учење на далечина - изјави Беит-Ор.

Во услужниот сектор тензиите се акутни. Во нормална недела, таксистот Нина Мизрахи од северен Израел прави од 20 до 40 патувања дневно. Во изминатата недела таа имаше во просек по еден.

- Нема работа. Навистина не знам што ќе прават малите компании – рече таа.

Настрада и туризмот и токму тогаш почнува традиционалната сезона октомври-декември. Ганит Пелег, претседател на Здружението на израелски туристички водичи, вели дека некои патувања се откажани дури две години однапред, поради страв дека одмаздничката инвазија на Појасот Газа може да се претвори во регионален пожар.

– Секојдневно бележевме оставки – рече Пелег.

Таа додаде дека колапсот на бизнисот потсетува на она што се случи за време на пандемијата на коронавирус.

- Само што се опоравивме од КОВИД-19 и еве сме повторно - рече Пелег.

Во областите на јужен Израел околу Појасот Газа, кои го поднесоа товарот на нападите на Хамас, знаци на економски последици се насекаде. Пред војната Сдерот беше град со 30.000 жители, а до оваа недела стана град на духови со евакуирани повеќе од 90 отсто од населението и затворени продавници, а семафорите на раскрсниците постојано трепкаат во портокалово.

Како што размерите на последиците станаа појасни, барањата за државна помош растеа. Во четвртокот, министерот за финансии Безалел Смотрич објави план за помош на компаниите чии приходи се погодени да ги покријат нивните фиксни трошоци, како и финансиска помош за работниците кои не можат да дојдат на работа. Централната банка, исто така, се вклучи, која минатата недела објави дека ќе продаде резерви до 30 милијарди долари за поддршка на шекелот. Смотрич рече дека, како резултат на плановите за помош, државниот дефицит оваа година би можел да порасне на 3,5 отсто, наместо планираните 1,1 отсто. Економистите предвидуваат многу поголем дефицит следната година.

Но, Рафи Гозлан, главен економист во ИБИ Инвестмент Хаус, рече дека со однос на долгот и националниот производ помал од 60 отсто и централната банка која има околу 200 милијарди долари девизни резерви, Израел оди во војна на полоша основа отколку во претходните конфликти.

- Овој пат е сосема поинаку. Ова им овозможува и на Банката на Израел и на владата да го финансираат потребниот буџетски дефицит, кој нагло ќе се зголеми. Ќе видиме значителна штета во активностите, но тоа е поврзано со должината и длабочината на воената операција - рече Гозлан.

Иако Израел водел неколку војни во својата 75-годишна историја, неговата економија секогаш закрепнувала. Ерел Маргалит, основач на фирмата за тргување со ризичен капитал Jerusalem Venture Partners, рече дека додека инвеститорите поставуваат многу прашања за конфликтот, сè уште се склучуваат договори во силен технолошки сектор кој е доволно робустен за да се справи со него.

'Empty streets and closed shops': On Israel's border with Gaza, Sderot becomes a ghost town
https://t.co/5XHdmOpPrg pic.twitter.com/RR1o6BkOCQ

— FRANCE 24 (@FRANCE24) October 16, 2023

- Изградивме високотехнолошка индустрија за време на безбедносни предизвици - рече тој.

Џон Медвед, извршен директор на групното финансирање Ауркроуд со седиште во Ерусалим, исто така рече дека очекува економијата да закрепне.

- Она што е бизарно е колку тоа стана нормално. Луѓето разбираат дека ризикот постои насекаде. Прашање е само како тоа да се ублажи – изјави Медвед.

Дури и во услови на превирања, некои високотехнолошки работници се враќаат на работа.

- Луѓето ќе мора да се вратат, без разлика колку е лудо тоа што ќе го кажам, во некоја нормалност - изјави Ариел Коен, извршен директор на старт-апот Наван.

Неговата фирма се занимава со корпоративно трошење.

- Враќањето на работа е всушност многу важно. Некој ќе мора да плати за оваа војна – рече Коен.

Велфелд од почетокот на приказната, сепак, е повнимателен и засега ја зема еден ден во исто време.

- Се надевам дека следната недела можеби ќе се вратиме (и ќе отвориме некој од нашите ресторани) со главниот тим и ќе видиме што ќе се случи. Но, тоа е комплицирано. Навистина е комплицирано. Затоа што имам чувство дека ова мало шоу во кое се наоѓаме ќе трае малку - заклучил Велфелд.