КАКО ПОКАНАТА НА АНГЕЛА МЕРКЕЛ ЈА ПРОМЕНИ ЕВРОПА - драстичниот пораст на азиланти ги менува политиките низ ЕУ

Добивај вести на Viber

Кога поранешната германска канцеларка Ангела Меркел ја изговори својата позната, и за некои озлогласена, фраза „Ќе успееме!“ пред десет години (Wir schaffen das!), многумина ја гледаа со воодушевување. Но, оваа изјава имаше последици не само врз Германија, туку и врз цела Европа. По тие зборови следеше одлуката на Ангела Меркел на почетокот на септември 2015 година дека полицијата повеќе не смее да ги запира бегалците на границата. Следствено, помеѓу 2015 и 2016 година, повеќе од еден милион луѓе аплицираа за азил во Германија.

Во тоа време, бројот на баратели на азил нагло се зголеми низ цела ЕУ. Во 2015 година, статистичката агенција на ЕУ, Евростат, регистрираше повеќе од 1,2 милиони барања за азил, а во 2016 година, повеќе од 1,5 милиони. Во следните години, со исклучок на 2020 година, бројот на барања остана над нивото од годините пред 2015 година.

По дополнителното зголемување на повеќе од 1 милион првични барања во 2023 година, бројките моментално се намалуваат. Германија долго време е главна земја-дестинација за барателите на азил во ЕУ. Според медиумите, Франција ја престигна за прв пат во 2025 година.

Миграцијата - клучно прашање за гласачите

Овие настани не ги оставаат Европејците рамнодушни. Според податоците на Евростат, на последните избори за Европскиот парламент во 2024 година, 24 проценти од испитаниците верувале дека миграцијата е прашање кое треба да се дискутира како приоритет.

Прашањето одиграло истакната улога и на националните избори, особено во земјите-членки каде што десничарските популистички партии победиле на изборите во последните години, како што се Австрија и Холандија. Анук Пронк од холандскиот институт Клингендаел за ДВ изјави дека за време на последната холандска изборна кампања во ноември 2023 година, имало „опсесивен фокус“ ​​на ова прашање.

Во тоа време, миграцијата беше прикажана како причина за сите проблеми во земјата, како што се кризата со домувањето, преоптоварените социјални системи или проблемите во образовниот и здравствениот систем. Во моментов, забележува Пронк, луѓето малку се оддалечуваат од тоа и се обидуваат да ги решат тие проблеми, наместо да ги прават мигрантите жртвено јагне за сите.

Не само во Германија, туку и на европско ниво има постојани поплаки дека системите се преоптоварени со баратели на азил и други бегалци. Во некои случаи, ова води до драстични мерки, како што е случајот во Белгија, каде што земјата нема да прифаќа машки баратели на азил од 2023 година.

Непријателски настроени Европејци?

Постои разлика помеѓу јавното мислење и важноста што му се придава, изјави Ленка Дражанова за ДВ. Важноста на темата за миграцијата се зголеми во последните десет години поради нејзиното големо медиумско и политичко присуство, вели политикологот кој спроведува истражувања на Европскиот универзитетски институт во Фиренца.

Сепак, основните ставови за тоа кој во општеството е за, а кој против миграцијата не се променети. Она што се промени од 2015 година е тоа што луѓето кои се против миграцијата го изразија своето противење посилно. Дражанова ги наведува чувствата на закана - како што се стравот од непознатото или губењето на работата - како причина за овој антиимиграциски став.

Големиот број баратели на азил кои доаѓаат во Германија предизвика такви чувства кај некои Европејци, особено во Централна и Источна Европа. Вистинскиот број е помалку важен, вели таа, од самата дебата за миграцијата.

Дискурсот за миграцијата во Европа се промени

Понатаму, општествените норми и политичката култура во кои се дискутира за миграцијата и бегалците се променија од 2015/2016 година, според политикологот Дражанова. Тоа е поврзано и со нормализацијата на десничарските екстремистички ставови.

Политикологот Пронк, исто така, гледа промена во начинот на кој се водат дискусиите на оваа тема. Во времето на слоганот на Ангела Меркел „Ќе успееме!“, повеќе се зборуваше за „должноста да се помогне“. Денес, вели таа, дебатата за миграцијата се гледа повеќе како безбедносен ризик.

Ова, вели тој, може да се види, на пример, во новиот Пакт на ЕУ за азил и миграција. Неговиот примарен фокус е на тоа како да се заштитат границите и да се забрза депортацијата на луѓето кои немаат право да останат во ЕУ, вели таа. Причината за овој развој, според мислењето на политикологот, лежи во големиот товар врз системот за азил на земјите-членки на ЕУ.

ЕУ ги заострува правилата за азил

Пактот за азил и миграција, кој треба да стапи на сила во летото 2026 година, предвидува таканаречени гранични процедури за бегалците кои доаѓаат од земји со ниска стапка на признавање.

ЕУ моментално работи и на нова регулатива за враќање на бегалците во нивните земји. Според податоците од организацијата за помош на бегалците „Про Азил“, мигрантите претходно можеа да бидат депортирани само во земја со која имале врска или ако се согласеле на тоа.

Овој критериум треба да се укине ако Европската комисија успее во своите планови. Ова се смета за предуслов за депортирање на луѓе против нивна волја во земја со која, на пример, постои соодветен договор. Треба да се формираат и „центри за враќање“. Ова е еден од моделите што се дискутира во ЕУ веќе некое време под слоганот „иновативни решенија“.

Некои земји-членки на ЕУ вршат притисок врз Брисел за дополнително заострување на правилата за азил. На последниот самит на ЕУ во јуни, 21 од 27-те земји-членки се состанаа за да развијат построги регулативи за заедничка политика за азил. Германскиот канцелар Фридрих Мерц, исто така, за прв пат ја прифати поканата на Данска, Холандија и Италија.

Политиката не е исто што и јавното мислење

Двајца експерти се согласуваат за едно нешто: политичката дебата и промената на законот не можат да бидат директна последица на јавното мислење за миграцијата во Европа. Дебатата во општеството е понијансирана, вели Пронк. Ова, вели тој, може да се види, на пример, во општата подготвеност да им се помогне на украинските бегалци во рамките на ЕУ.

Во своето интервју за ДВ, Дражанова, исто така, истакна дека јавното мислење за миграцијата е многу сложено. На пример, истата личност, вели таа, може да биде позитивна во однос на мигрантите што веќе се во земјата, но да го отфрли приливот на нови и имиграциската политика што покажува отвореност кон имиграцијата. Сепак, според неа, студиите генерално покажуваат дека јавното мислење за мигрантите во Европа е малку подобрено во последните години.