Времето лечи се

Добивај вести на Viber

Фундаменталните, за разлика од техничките аналитичари работите ги гледаат на многу подолг рок. Се анализираат состојбите во индустријата, квалитетот на билансите, големината на дивидендата, макро и политичкото опкружување и така натаму. Треба да се знае дека држењето до фундаментите на долг рок навистина е исклучително паметна стратегија. Проблем е што голем број на инвеститори имале дефиниција за долг рок многу пократка од тоа што било потребно да останат профитабилни. Па така инвеститорите што се држеа до фундаментите на нашата берза (меѓу кои бев и јас) и на нејзината “потценестост” останаа со безвредни акции, кои ниту некој има намера да ги превземе, ниту даваат дивиденда, ниту пак се ликвидни. Но. Нивното време ќе дојде....некогаш. Заклучокот е дека лесно му е на Ворен Бафет да биде фундаментален инвеститор кога во џебот има акции вредни 60 милијарди долари, кога инвестирате пари што ви требаат за нормално живеење треба да внимавате кога носите фундаметални проценки за тоа колку некоја акција е ефтина бидејќи пазарот може да остане потценет многу, многу долго време, а вас парите да ви притребаат баш кога најмалку треба да продавате. Сепак како што кажавме погоре, фундаменталната анализа не треба воопшто да се процени. Да видиме како стојат работите во САД: Ја гледате историјата на Цена/Заработка коефициентот на S&P 500 носечкиот индекс во САД. 16,31 (значи ова се добивки заклучно со последниот завршен квартал) е неговата моментална вредност, додека историската просечна вредност била некаде околу 15,5. Поентата е дека пазарот е во некој еквилибриум и дека движењето над и под оваа цена ќе биде надвор од она што се смета за просек. Што би рекло, фундаментално гледано треба да се биде претпазлив и да се следи развојот на настаните и одесувањето на инвеститорите. А, тие богами знаат да се однесуваат доста ирацинално, и кога ќе се забележи големо отстапување од просекот добро е да се дигне рачна и да се преиспита вашата моментална позиција. Вториот графикон е дополнување на првиот, со тоа што овде во делот заработка од формулата се зема 10 годишен просек (значи доколку некоја година има нагло зголемување или намалување на профитите, нивното влијание на коефициентот не е толку изразено). Моментално овој просек е близу 23, додека историски бил 17, што би рекло, се чини дека пазарот е пред себе и дека за одржување на ова ниво потребни се силни корпоративни профити што ќе ја оправдаат оваа вредност на индексот. Со црвена точка се обележани периодите на преголема доверба (последната криза не е обележана, но јасно се   гледа пикот). Еве ги контракциите што се случувале во тој период: Ова значи се реални вредности на индексот корегирани за инфлација. На крајот, да резимираме дека фундаменталната анализа е исклучително корисна алатка за инвеститорите, и дека долгорочните инвеститори се секогаш во ќар, само што некогаш треба да издржат и 30 години да го вратат загубеното. Димитриоски Милан