НАРОДНИТЕ ОБВРЗНИЦИ И ДРЖАВНИТЕ ЗАПИСИ СТАНАА ПОПУЛАРНА СТОКА - еве зошто сѐ повеќе во нив вложуваат хрватските и европските граѓани

Добивај вести на Viber

Не така одамна, вестите и информациите за државните записи во Хрватска беа повеќе или помалку резервирани само за луѓето кои работат во финансискиот сектор. Емисиите на државни обврзници беа интересни и за медиумите, барем во контекст на пошироката јавност, главно како илустрација за обемот на државниот долг.

Сепак, работите се сменија откако хрватската Влада минатата година одлучи да им овозможи на граѓаните да учествуваат во нејзиното финансиско работење, прво со издавање на т.н. национални обврзници на почетокот на минатиот март, а потоа и во ноември со првата понуда на „национални“ државни записи (ТЗ). Оваа недела започна нова рунда понуди на TZ, а до крајот на март се очекува нова национална обврзница.

Минатата година десетици илјади граѓани на Хрватска ја искористија можноста да заработат подобра каматна стапка инвестирајќи во овие државни должнички инструменти во споредба со оние на банкарските орочени заеми. Околу 44,7 илјади инвестирале во обврзници, а 36,6 илјади во ТЗ. За околу 27.000 луѓе тоа беше прва инвестиција на пазарот на хартии од вредност, односно претходно немаа сметка во Централно-клириншкото депозитарно друштво.

Во овие дебитантски емисии наменети за „мало“, Министерството за финансии ја прифати вкупната изразена побарувачка - 1,35 милиони евра за обврзници и 1 милијарда евра за трезорските записи. За ваков вид на вложување главно се одлчучуваа „типичните штедачи“, во голема мера постари од 50 години. Вака се правеа пресметките: годишната камата на ланската двегодишна обврзница беше 3,65 отсто, а тогаш просечната камата на ратите беше сè уште нешто над „нулата“.

Иако до издавањето на националниот трезорски запис банките веќе се беа оддалечиле од нултата каматна стапка, односно просечната каматна стапка на новите краткорочни орочувања достигна 2,4 проценти во ноември, Министерството за финансии повторно понуди повеќе, односно 3,75 проценти. Дополнително, приходите од камати на државниот долг не подлежат на оданочување, за разлика од депозитите кои од годинава се оданочуваат со стапка од 12 проценти, а до неодамна таа стапка на оданочување изнесуваше 10 отсто. 

Годишната каматна стапка на новата емисија на ТЗ е утврдена на 3,75 отсто за онаа со рок на доспевање од три месеци, додека едногодишната е нешто пониска од 3,65 отсто. Пазарните приноси за едногодишни доспевања во моментов се за 0,2-0,3 процентни поени повисоки од тоа.

Инаку, пазарите и натаму се карактеризираат со повисоки приноси на пократки рокови. Така, на пример, обврзниците кои доспеваат за две години, кога се издадени првите национални обврзници, а со годишна камата од 3,65 отсто, приносите во моментов се нешто под 3,2 отсто. Ова е за околу 0,4 отсто пониско отколку во времето на минатогодишното издание пред помалку од една година. За долгот со рок на доспевање од три години, пак, пазарните приноси во моментов се нешто под 3,1 отсто. Кога станува збор за новата национална обврзница, се уште не е позната ниту целната сума, ниту рокот за емисија, кој ќе го одреди Министерството за финансии.

Во секој случај, во голем број други европски земји, државните обврзници за граѓаните станаа многу популарна стока минатата година, бидејќи зголемените приноси поттикнати од зголемувањето на референтните каматни стапки ја зголемија атрактивноста за инвестирање во државниот долг во споредба со банкарските услови. Постепеното намалување на портфолиото на ЕЦБ на програмата за купување хартии од вредност, исто така, ја охрабри владата да се сврти повеќе кон граѓаните.

Во ерата на ниски каматни стапки, националниот долг тешко би генерирал значителен интерес за т.н инвеститори на мало, па нивното поголемо учество во професионалните кругови се гледа и од аспект на потенцијалните ризици за рефинансирање. Меѓутоа, ако се суди според очекувањата за референтните каматни стапки на ЕЦБ, пазарните приноси ќе останат покачени уште некое време. Покрај тоа, во повеќето земји од еврозоната, населението не игра преголема улога на пазарот на државниот долг.

Во овој поглед се издвојува Италија, каде лани учеството на граѓаните порасна од 6 на 13,5 отсто, а по рекордниот пласман на државни обврзници во Белгија во септември, и ова учество достигна релативно значајни пет отсто.

Пословни.хр